Η πιο σκοτεινή νύχτα της επταετούς δικτατορίας ήταν αυτή της 17ης Νοέμβρη 1973, τότε που η χούντα έστειλε στρατό και αστυνομία απέναντι σε άοπλους φοιτητές και εργάτες. Ήταν η κορυφαία στιγμή του αντιδικτατορικού αγώνα και πρελούδιο για την πτώση του καθεστώτος
Αν κάποιος γυρίσει το χρόνο πίσω θα δει πως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της χούντας των συνταγματαρχών ήταν ο περιβόητος Νόμος 1347, ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση όσων φοιτητών ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση. Λάθος για την ίδια της την ύπαρξη. Η αντίστροφή μέτρηση είχε ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο του 1973. Στις 14 εκείνου του μήνα, φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο για να διαμαρτυρηθούν. Η αστυνομία παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο και συλλαμβάνει 11 φοιτητές οι οποίοι πέρασαν από δίκη με την κατηγορία της «περιύβρισης αρχής».
Παράλληλα 100 ακόμα φοιτητές αναγκάζονται να διακόψουν τις σπουδές τους προκειμένου να καταταγούν. Ακολουθούν, μερικές ημέρες αργότερα, τα γεγονότα της Νομικής. Τους μήνες που ακολουθούν υπάρχει μια φαινομενική ηρεμία, ωστόσο, η ηρεμία αυτή στην πραγματικότητα ήταν μια διαδικασία πολιτικής ζύμωσης που θα οδηγήσει στο Νοέμβρη
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου
Όσο και αν ακούγεται παράξενο, η κατάληψη του Πολυτεχνείου που έγινε αφορμή για τον μεγάλο ξεσηκωμό οφείλεται σε αυτό που με σημερινούς όρους θα ονομάζαμε…τρολάρισμα! Στις 14 Νοεμβρίου οι φοιτητές είχαν προχωρήσει σε αποχή από τα μαθήματα προκειμένου να απαιτήσουν από την «κυβέρνηση» να γίνουν οι φοιτητικές εκλογές νωρίτερα απ’ ότι είχε προγραμματιστεί. Συνελεύσεις φοιτητών έγιναν σε όλες τις μεγάλες σχολές. Στη συνέλευση της Νομικής, μέσα στο κατάμεστο αμφιθέατρο, ξαφνικά εισβάλει ένας φοιτητής και φωνάζει πως «στο Πολυτεχνείο χτυπάνε τ’ αδέρφια μας και εσείς κάθεστε εδώ»; Το σύνθημα είχε δοθεί. Περίπου 350 άτομα ξεκινούν με πορεία από τη Νομική για να πάνε στο Πολυτεχνείο. Εκεί ήταν συγκεντρωμένοι πάρα πολλοί φοιτητές και σύντομα έγιναν ακόμα περισσότεροι. Και όσο περνούσε η ώρα τόσοι περισσότεροι γινόντουσαν. Και έγιναν τόσοι πολλοί που το απόγευμα πάρθηκε απόφαση να γίνει κατάληψη και να οργανωθεί η εξέγερση που θα έριχνε τη χούντα.
Εκλέγεται Συντονιστική Επιτροπή που αποτελούταν από 22 φοιτητές και δυο εργάτες. Στήνεται ραδιοφωνικός σταθμός, φαρμακείο, ιατρείο, μαγειρείο και ότι άλλο κρίθηκε αναγκαίο. Στήθηκε μέχρι και ειδικός χώρος όπου αποθηκεύτηκε πόσιμο νερό σε περίπτωση που το καθεστώς έκοβε την παροχή.
Στην αρχή το καθεστώς αντέδρασε με ψυχραιμία την οποία, ωστόσο, έχασε όταν είδε πως η κατάληψη είχε μετατρέψει το ΕΜΠ σε κέντρο της αντιδικτατορικής δράσης η οποία δεν ήταν μόνο φοιτητική υπόθεση. Εργάτες, αγρότες και μαθητές από κάθε γωνιά της Αθήνας έσπευσαν στο Πολυτεχνείο. Στις 16 Νοέμβρη ισχυρότατες δυνάμεις της αστυνομίας επιτίθενται με μανία στο πλήθος που έχει συγκεντρωθεί, εργάτες και φοιτητές απαντούν και για πολλές ώρες η περιοχή θυμίζει πεδίο μάχης. Οι εξεγερμένοι καταφέρνουν και αποκρούουν αυτή τη μεγάλη επίθεση. Σε εκείνο το σημείο οι χουντικοί αποφασίζουν πως είχε έρθει η ώρα του στρατού.
Τα τανκς και η αιματηρή καταστολή της εξέγερσης
Μια μοίρα αλεξιπτωτιστών, τρεις μοίρες ΛΟΚ, τρία άρματα μάχης και εκατοντάδες αστυνομικοί βρέθηκαν απέναντι στους άοπλους φοιτητές που ζητούσαν διαπραγματεύσεις προκειμένου να γίνει ειρηνική εκκένωση. Αυτό τελικά δεν έγινε και στις 3 τα ξημερώματα ένα άρμα μάχης έριξε την κεντρική πύλη του πολυτεχνείου και αστυνομικοί, πεζοναύτες και ΕΣΑτζηδες εισβάλουν μέσα στο προαύλιο του ΕΜΠ καταδιώκοντας και ξυλοκοπώντας όποιον έβρισκαν μπροστά τους.
Εκατοντάδες (αν όχι χιλιάδες) συνελήφθησαν και βασανίστηκαν. Την επόμενη ημέρα η χούντα δια στόματος του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Σπύρου Ζουρνάτζη, ανακοίνωσε 840 συλλήψεις, 138 τραυματίες και 11 νεκρούς. Μεταπολιτευτικά η πιο αξιόλογη έρευνα ήταν αυτή του εισαγγελέα Τσεβά ο οποίος εκτίμησε ότι οι νεκροί στα γεγονότα εκείνων των ημερών μπορεί να έφταναν ακόμα και τους 34 (18 επώνυμοι και 16 ανώνυμοι). Τελικά, στη δίκη για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τεκμηριώθηκαν, με στοιχεία και διευθύνσεις, 24 νεκροί (αριθμός που είναι σύμφωνος με το πόρισμα του ιστορικού Λεωνίδα Καλλιβρετάκη ο οποίος έκανε τη δική του έρευνα υπό την αιγίδα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών).
