Ειδικοί της δημόσιας υγείας και επιδημιολόγοι χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα για να προβλέψουν το μέλλον της πανδημίας και της διασποράς του κορωνοϊού.
Αυτή η μοντελοποίηση που αφορά μεταδοτικά νοσήματα δεν είναι και τόσο εύκολη.
Ακόμα και οι πιο εξελιγμένες μέθοδοι που συνδυάζουν τεχνητή νοημοσύνη ή προγνώσεις, δεν μπορούν να προβλέψουν ούτε την λήξη της πανδημίας, ούτε τον συνολικό αριθμό των νεκρών.
Η καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας, Nükhet Varlik, μέσα από άρθρο της στο The Conversation, προτείνει πως είναι σοφότερο αντί να κοιτάμε μπροστά και να ψάχνουμε για ενδείξεις που θα μας φανερώσουν τι θα συμβεί στο μέλλον, να κοιτάξουμε τι συνέβη στο παρελθόν και οδήγησε στο τέλος των πανδημιών. Ή και στη συνέχισή τους.
Οι μαζικοί έλεγχοι, τα μέτρα αποστασιοποίησης, η μάσκα και η ιχνηλάτηση επαφών έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν στον περιορισμό της πανδημίας. Αλλά εφόσον ο ιός έχει εξαπλωθεί σε όλον τον κόσμο, από μόνα τους δεν αρκούν.
Όλο το βάρος έχει πέσει πάνω στην ανάπτυξη εμβολίου, κάτι που γίνεται με πρωτοφανή ταχύτητα.
Οι ειδικοί μας αναφέρουν όμως πως ακόμα και με ένα πετυχημένο εμβόλιο, η νόσος του COVID-19 μπορεί να μην εξαφανιστεί ποτέ ολοκληρωτικά.
Ακόμα και αν λήξει η πανδημία, ο κορωνοϊός μπορεί να γίνει ενδημικός, κάτι που σημαίνει ότι θα συνεχιστεί η μετάδοσή του, έχοντας μικρές εξάρσεις όπως η εποχική γρίπη. Η ιστορία των πανδημιών είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα, αναφέρει η Varlik.
Κάθε παθογόνο νοσήματος, είτε βακτήριο, είτε ιός, είτε παράσιτο, το οποίο έχει επηρεάσει την ανθρωπότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια συνήθως παραμένει με αυτήν, γιατί είναι σχεδόν αδύνατο να το εξαλείψουμε πλήρως.
Η μόνη που εξαλείφθηκε μέσω εμβολιασμού είναι η ευλογιά.
Μετά τις επιτυχημένες εκστρατείες εμβολιασμού του Παγκόσμιου Οργανισμού υγείας τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, την δεκαετία του ’80 η ευλογία εξαλήφθηκε πλήρως. Είναι η πρώτη και η μοναδική ανθρώπινη ασθένεια που έχει συμβεί κάτι τέτοιο.
Τέτοιες ιστορίες είναι σπάνιες, με την ευλογία να είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, όπως αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας.
Για παράδειγμα η ελονοσία που μεταδίδεται μέσω παρασίτου, είναι σχεδόν όσο παλιά είναι και η ανθρωπότητα. Σήμερα εξακολουθεί να αφαιρεί ανθρώπινες ζωές!
Το 2018 καταγράφηκαν περίπου 228 εκατομμύρια περιπτώσεις και 405.000 θάνατοι.
Η φυματίωση, η ιλαρά και η λέπρα είναι κι αυτές μαζί μας για χιλιετίες. Και η οριστική εξάλειψή τους δεν φαίνεται να συμβαίνει άμεσα.
Όπως αναφέρει η ιστορικός, αν προσθέσουμε και νεότερους παθογόνους παράγοντες, όπως ο ιός HIV, ο ιός Έμπολα, η γρίπη και οι κορωνοϊοί (SARS, MERS, SARS0-CoV-2), η συνολική επιδημιολογική εικόνα καθίσταται σαφής.
Η ετήσια θνησιμότητα που προκαλείται από λοιμώδη νοσήματα αναλογεί στο 1/3 των θανάτων παγκοσμίως.
Σε μια εποχή που τα αεροπορικά ταξίδια είναι καθημερινά, που η κλιματική αλλαγή και οι διαταραχές των οικοσυστημάτων είναι γεγονός, βρισκόμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι στην απειλή εμφάνισης νέων νοσημάτων, ενώ συνεχίζεται η επιρροή παλαιότερων ασθενειών.
Λοιμώξεις για τις οποίες υπάρχουν εμβόλια συνεχίζουν να αφαιρούν ζωές.
Η πιο θανατηφόρα λοιμώδης νόσος στην ανθρώπινη ιστορία είναι η πανώλη και είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Η πανώλη προκαλείται από βακτήριο. Τα τελευταία 5.000 χρόνια υπήρξαν αμέτρητες εξάρσεις της και τρεις επιβεβαιωμένες πανδημίες. Η πιο διαβόητη από αυτές, ήταν ο «Μαύρος Θάνατος» τον 14ο αιώνα.
Ωστόσο δεν ήταν ένα απομονωμένο ξέσπασμα της ασθένειας. Η πανώλη επέστρεφε σχεδόν κάθε δεκαετία, χτυπώντας αποδυναμωμένες κοινωνίες και σκοτώνοντας ανθρώπους σχεδόν για 600 χρόνια.
Κάποιες κοινωνίες ανέκαμψαν πιο εύκολα από τον «Μαύρο Θάνατο». Κάποιες άλλες όχι, όπως για παράδειγμα η μεσαιωνική Αίγυπτος, με την πανδημία να καταστρέφει τον γεωργικό της τομέα και να προκαλεί την παρακμή του Μαμελουκικού Σουλτανάτου και την κατάκτησή του από τους Οθωμανούς σε λιγότερο από δύο αιώνες.
Το βακτήριο της πανώλης υπάρχει μαζί με την ανθρωπότητα μέχρι σήμερα και υπενθυμίζει την μεγάλη διάρκεια και την ανθεκτικότητα των παθογόνων.
«Ελπίζουμε ότι η νόσος COVID-19 δεν θα επιμείνει για χιλιετίες.
Αλλά έως ότου υπάρξει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, και πιθανότατα ακόμη και μετά, κανείς δεν είναι ασφαλής.
Η πολιτική εδώ είναι ζωτικής σημασίας: Όταν τα προγράμματα εμβολιασμού εξασθενούν, οι λοιμώξεις μπορούν να επιστρέψουν.
Δείτε απλώς την ιλαρά και την πολιομυελίτιδα, που ξαναεμφανίζονται μόλις οι προσπάθειες εμβολιασμού αποδυναμωθούν» αναφέρει η Nükhet Varlik.
Στο τέλος του άρθρου της ολοκληρώνει την ανάλυσή της λέγοντας πως «λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ιστορικά και σύγχρονα προηγούμενα, η ανθρωπότητα μπορεί να ελπίζει μόνο ότι ο κορωνοϊός που προκαλεί τη νόσο COVID-19 θα αποδειχθεί ότι είναι ένα ανιχνεύσιμο και εξαλειφόμενο παθογόνο. Αλλά η ιστορία των πανδημιών μάς διδάσκει να περιμένουμε κάτι διαφορετικό».
