Το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας που συζητείται αυτή τη βδομάδα στη Βουλή, έχει για μια ακόμα φορά προκαλέσει την αντίδραση της εκπαιδευτικής κοινότητας. Το ίδιο όμως συνέβη με ολόκληρη τη νομοθέτηση της ΝΔ για την Παιδεία, εδώ και δυο χρόνια.
Συνεπώς, το ουσιαστικό, δεν είναι να διαπιστώσουμε απλώς πόσο αρνητικές είναι οι νέες ρυθμίσεις (θα το κάνουμε κι αυτό), αλλά πώς η ΝΔ μέσα σε μια διετία δημιούργησε βήμα βήμα ένα νέο μοντέλο για το δημόσιο σχολείο και το δημόσιο πανεπιστήμιο. Πώς, με τη νομοθέτησή της, έχτισε μια βίαιη και πλατιά αντιμεταρρύθμιση.
Σήμερα το δημόσιο σχολείο δεν είναι το σχολείο του 2019. Έχει κάνει άλματα προς τα πίσω. Θυμίζω την έξωση της κοινωνιολογίας και των υπόλοιπων μαθημάτων κοινωνικής παιδείας όπως και καλλιτεχνικής παιδείας από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Είχαν προετοιμάσει το έδαφος οι ανόητοι και ανιστόρητοι αφορισμοί επιφανών στελεχών της κυβέρνησης περί… αριστερών μαθημάτων. Αν υπάρχουν αριστερά και δεξιά μαθήματα, περιμένω τους φωστήρες να μας ενημερώσουν ποια είναι τα… κεντρώα.
Μαζί ήρθε, η κατάργηση των νέων προγραμμάτων Ιστορίας, συστηματικό έργο από το 2017 21μελούς επιστημονικής επιτροπής από έγκριτους ιστορικούς υψηλού επιστημονικού προφίλ που αποσκοπούσε σε ένα σύγχρονο τρόπο διδασκαλίας, με θεώρηση και εργαλεία που αξιοποιούνται στα πιο προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα, στη θέση της αποστήθισης που -ειδικά στην Ιστορία- βασανίζει σήμερα τα παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου. Το ξέρουν και το βιώνουν αυτό μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί. Αλλά φευ, «αριστερή» και η κοινωνική προσέγγιση των γεγονότων κατά την κα Κεραμέως, με την αλησμόνητη και «ιστορικών» διαστάσεων φράση της «δεν πρέπει η Ιστορία να έχει χαρακτήρα κοινωνιολογικό, αλλά να αναπτύσσει την εθνική συνείδηση». Πίσω στα μετεμφυλιακά χρόνια, ολοταχώς!
Δεν αρκεί ο χώρος για λεπτομέρειες, αλλά να θυμίσω μερικά ακόμα βήματα της ΝΔ: η τεχνητή αναγνώριση ισοτιμίας στα πτυχία που δίνουν κολέγια με πολύ χαμηλή αξιολόγηση (χιλιάδες θέσεις κάτω από τα δημόσια πανεπιστήμια στους διεθνείς πίνακες), ρύθμιση που κουρελιάζει το άρθρο 16 του Συντάγματος από την πίσω πόρτα. Η πρόσληψη ειδικών φρουρών της Αστυνομίας στα Πανεπιστήμια και η εφαρμογή μέτρων ηλεκτρονικής παρακολούθησης ακόμα και στις αίθουσες διδασκαλίας, ρυθμίσεις που πέρα από την τεράστια σπατάλη πόρων δημιουργεί ένα καθεστώς επιτήρησης μέσα στα πανεπιστήμια, σε βάρος της ανάπτυξης της προσωπικότητας και της ελεύθερης σκέψης των νέων. Και βέβαια πρόσφατα, η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που αναμένεται να κόψει χιλιάδες νέους από τα πανεπιστήμια, ακόμα και αν έχουν γράψει άριστους, καλούς ή και μέτριους βαθμούς -όχι πάντως «λευκή κόλλα» στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Η άλλη επαναλαμβανόμενη «ρουτίνα» της ΝΔ είναι η παντελής απουσία διαλόγου με την κοινότητα που αφορά η νομοθέτηση. Ακόμα μια φορά στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής όπου συζητήθηκε καταρχάς το νομοσχέδιο, οι Ομοσπονδίες των Δασκάλων και των Καθηγητών ζήτησαν την απόσυρσή του, αποκαλύπτοντας ότι δεν είχε προηγηθεί θεσμικός διάλογος και οποιαδήποτε άλλη διαβούλευση με την εκπαιδευτική κοινότητα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δεν πιστεύει ότι οι άνθρωποι -οι επιστήμονες- που έχουν υπηρετήσει για δεκαετίες το σχολείο και τους μαθητές είναι άξιοι να έχουν γνώμη που πρέπει να ακουστεί. Ο διάλογος μαζί τους είναι είτε η σκιά της γραπτής διαβούλευσης, με παρατηρήσεις που δεν λαμβάνονται ποτέ υπόψη είτε μια επτάλεπτη παρωδία μέσω webex όταν ο νόμος έχει ήδη κατατεθεί.
Η άλλη επαναλαμβανόμενη «ρουτίνα» της ΝΔ είναι η παντελής απουσία διαλόγου με την κοινότητα που αφορά η νομοθέτηση. Ακόμα μια φορά στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής όπου συζητήθηκε καταρχάς το νομοσχέδιο, οι Ομοσπονδίες των Δασκάλων και των Καθηγητών ζήτησαν την απόσυρσή του, αποκαλύπτοντας ότι δεν είχε προηγηθεί θεσμικός διάλογος και οποιαδήποτε άλλη διαβούλευση με την εκπαιδευτική κοινότητα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δεν πιστεύει ότι οι άνθρωποι -οι επιστήμονες- που έχουν υπηρετήσει για δεκαετίες το σχολείο και τους μαθητές είναι άξιοι να έχουν γνώμη που πρέπει να ακουστεί. Ο διάλογος μαζί τους είναι είτε η σκιά της γραπτής διαβούλευσης, με παρατηρήσεις που δεν λαμβάνονται ποτέ υπόψη είτε μια επτάλεπτη παρωδία μέσω webex όταν ο νόμος έχει ήδη κατατεθεί.
Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο με την ανάδειξη του διευθυντή – αφέντη σε κύριο πρόσωπο της σχολικής μονάδας, το άλμα προς τα πίσω είναι τεράστιο. Μας οδηγεί γραμμή στο σχολείο προ του 1981, του παντοδύναμου διευθυντή, του επιθεωρητή, στο σχολείο που δεν γίνεται ουσιαστικός διάλογος για κανένα ζήτημα. Αποδυναμώνεται ραγδαία ο Σύλλογος εκπαιδευτικών, που για 35 και πλέον έτη έχει πλουτίσει το εκπαιδευτικό έργο και έχει με δημοκρατικό τρόπο αντιμετωπίσει αμέτρητα προβλήματα. Πολύτιμος, και για τη δημιουργία και την ανάδειξη στελεχών στην εκπαίδευση. Σχολείο ο ίδιος, μες το σχολείο. Στη θέση του, συγκεντρωτισμός και ο ασφυκτικός έλεγχος των εκπαιδευτικών.
Το νομοσχέδιο φέρνει την τιμωρητική αξιολόγηση, αφού όπως διαπιστώνουν και οι φορείς των εκπαιδευτικών «το υπουργείο επιδιώκει να μετατρέψει τους κυβερνητικούς της φίλους σε μόνιμους διευθυντές και ότι μέσω της αξιολόγησης θα τιμωρούνται τελικά οι ‘αντιφρονούντες’ και αυτοί που δεν είναι αρεστοί ‘κομματικά και κοινωνικά’. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ της αξιολόγησης και για το λόγο αυτό είχε δημιουργήσει και εφαρμόσει την αυτο-αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και την αξιολόγηση των στελεχών, εκείνων δηλαδή που ανέλαβαν θέση ευθύνης στη διάρκεια της διακυβέρνησης. Ο τρόπος της αξιολόγησης, είναι που μετράει.
Όπως επίσης ο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Όλων, φυσικά, και όχι μερικών, ως τιμωρία. Δεν είναι δυνατό να περιμένουμε ότι 20 και 30 χρόνια μέσα στις τάξεις, ο εκπαιδευτικός δεν έχει ανάγκη επιμόρφωσης πάνω στην επιστήμη του, στην παιδαγωγική, στην διδακτική, ακόμα και στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων των μαθητών. Αν μάλιστα η επιμόρφωση με ταυτόχρονη «απόσταση» από την τάξη και αναπλήρωση του εκπαιδευτικού που επιμορφώνεται δεν εφαρμόστηκε -όπως θέλαμε και προετοιμάσαμε επί των ημερών μας- αυτό οφείλεται αποκλειστικά στα αβυσσαλέα κενά εκπαιδευτικών και στο μνημόνιο, που δεν επέτρεπε τις επιπλέον προσλήψεις αναπληρωτών. Αμφισβητώ όμως ούτως ή άλλως ότι το υπουργείο θα οργανώσει πραγματική, ποιοτική και χρονικά επαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Πασάλειμμα θα κάνει, αν το κάνει κι αυτό.
Δείτε την εισήγηση του Νίκου Φίλη εδώ:
Πολλές ακόμα ρυθμίσεις θα προκαλέσουν προβλήματα, όπως η προσφυγή σε δωρεές που σταδιακά θα υποκαθιστά τη χρηματοδότηση, θα φτιάχνει σχολεία δύο ταχυτήτων (αφού προφανώς το σχολείο της πιο φτωχής και υποβαθμισμένης περιοχής δεν θα συγκεντρώνει ίδιους πόρους με το σχολείο του εκάστοτε «βoρείου προαστίου»), ενώ η δήθεν «αυτονομία» των σχολικών μονάδων υπάρχει κίνδυνος να μετατρέπεται σε άνοιγμα των θυρών τους σε σκοταδιστικές επιρροές, όταν σήμερα είναι γνωστό ότι υπάρχει αυστηρή -ευτυχώς- διαδικασία έγκρισης για κάθε εξωτερική παρέμβαση στα σχολικά.
Εν κατακλείδι: η αντιμεταρρύθμιση φαίνεται να ολοκληρώνεται, αν και κανείς δεν ξέρει τι άλλο έχουν στο νου τους. Η επόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα ανατρέψει τις συνιστώσες της και θα προχωρήσει σε ένα πραγματικό, όχι επιφανειακό και προδιαγεγραμμένο διάλογο για το δημόσιο σχολείο του 2030, σε μια προσπάθεια οι αλλαγές που χρειάζονται να μην εξαρτώνται από την κομματική ταμπέλα και να μην αλλάζουν με τις κυβερνήσεις.
*Ο Νίκος Φίλης είναι βουλευτής Α’ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην υπουργός Παιδείας και νυν τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
