Εκπαίδευση: Η παρατεταμένη υγειονομική κρίση, που προκαλεί για δεύτερο χρόνο πλέον η πανδημία και με απροσδιόριστο και μάλλον απαισιόδοξο το επόμενο διάστημα, έχει επιφέρει βαθιές πληγές στην εκπαίδευση, όπως φυσικά και σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Είναι μια δυστοπική συνθήκη πρωτόγνωρη για τα μεταπολεμικά χρονικά.
Γράφει ο Νίκος Τσούλιας*
Κανένας δεν μπορεί να προσεγγίσει το πώς θα είναι η επόμενη ημέρα. Είναι βέβαιο όμως ότι ο κόσμος όλος θα έχει αλλάξει οριστικά, από τη μέχρι τώρα σχεδόν προβλέψιμη γραμμική πορεία της ιστορίας του ανθρώπου, με την παγκοσμιοποίηση και με την εισαγωγή στις ψηφιακές εποχές.
Οι επιπτώσεις της “θεσμικής υποεκπαίδευσης”, της υπολειτουργίας της συνολικής μορφωτικής προσπάθειας, των κλειστών σχολείων και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με τα πολλαπλά προβλήματά τους, έχουν ήδη γίνει φανερές. Το “μαθησιακό κενό” των μαθητών όχι μόνο δύσκολα αναπληρώνεται αλλά και μεταφέρεται αθροιζόμενο και από τις δύο διαδοχικές εκπαιδευτικά ελλειμματικές χρονιές στο μέλλον των νέων.
Το τίμημα δεν είναι μόνο γνωσιακό. Αφορά το παιδαγωγικό και το πολιτισμικό περιεχόμενο του σχολείου, το πεδίο της κοινωνικοποίησης και της ψυχοσυναισθηματικής καλλιέργεια των μαθητών. Είναι τίμημα που αφορά το “όλον” της αγωγής και της παιδείας.
Σε μια τόσο δύσκολη περίοδο, οφείλουμε να δημιουργήσουμε κλίμα κοινωνικού διαλόγου, δημιουργικότητας και συνεννόησης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, των προβλημάτων που υπερβαίνουν τις συνήθεις αναλύσεις και τις παραδοσιακές θεωρήσεις. Να διαμορφώσουμε πεδίο ανταλλαγής προτάσεων, προβληματισμών, ιδεών – πεδίο σύνθεσης των διαφορετικών απόψεων. Κανένας δεν κατέχει την αλήθεια ούτε και τη λύση του προβλήματος.
Ο διάλογος είναι πολιτική δύναμη, δείγμα παιδείας και σοφίας. Είναι κεφαλόβρυσο δημοκρατίας. Φανερώνει κοινωνική ηθική. Είναι αρετή!
Αν ως ελληνική κοινωνία δεν κάναμε διάλογο και δεν βρήκαμε γλώσσα επικοινωνίας στην οικονομική κρίση, αν δεν διδαχτήκαμε από το λάθος αυτό, δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε την ίδια λανθασμένη πολιτική νοοτροπία και σε αυτή την περίοδο της υγειονομικής κρίσης. Η εκπαίδευση ως κοσμοθεωρία συνδέεται με την κουλτούρα του διαλόγου, με την αγωνιστική κουλτούρα, με την κουλτούρα αισιοδοξίας και δημιουργικότητας. Στις κρίσιμες περιόδους οι λαοί, τα πολιτικά κόμματα και κοινωνικοί φορείς ενώνουν τις δυνάμεις τους, χωρίς να χάνουν τίποτα από την αυτοτέλειά τους και την αυτονομία τους.
Να κάνουμε ένα πρώτο βήμα, ένα μικρό βήμα. Να αποτυπώσουμε την μεγάλη εικόνα των προβλημάτων και των προτάσεων, που έχει δημιουργηθεί στο σχολείο, με βάση τις θέσεις των εκπαιδευτικών της σχολικής αίθουσας, που βιώνουν την όλη αγωνία των μαθητών και που είναι οι κύριοι εκφραστές των επιλογών για την έστω επιμέρους υπέρβαση της κρίσης.
Θεωρούμε ότι η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας οφείλει να ανοίξει θεσμικό διάλογο με τα κόμματα και με τους εκπαιδευτικούς φορείς, με την ανασύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, για την καλύτερη αντιμετώπιση της κρίσης. Να εγκαταλείψει την απουσία της από τα προβλήματα των σχολείων. Να εγκαταλείψει τον αυταρχισμό της και την μονομερή αγωνία της για τα μικροκομματικά ζητήματά της.
Να δει ποιο είναι το “ιστορικό πρόβλημα” στην παιδεία σήμερα. Να επιδείξει σύνεση και μετριοπάθεια – αυτές είναι αρετές ιδιαίτερα σε καιρούς σκληρής δοκιμασίας. Να αναλάβει πολιτική πρωτοβουλία για κοινωνική συνεννόηση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η δύσκολη κατάσταση στην εκπαίδευση! Το φετινό καλοκαίρι δεν μπορεί να είναι σαν το περσινό…
Η σημερινή κρίση στην παιδεία και οι πολιτικές για την αντιμετώπισή της είναι μείζον εκπαιδευτικό, κοινωνικό, πολιτικό και εθνικό πρόβλημα.
*O Νίκος Τσούλιας είναι Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής
