Κάποιες φορές, η μετριοπαθής δικαιοκρατική συμπεριφορά προς τους εγκληματίες, διχάζει την κοινωνία, ειδικά όταν πρόκειται για εγκλήματα ιδιαίτερης κοινωνικοηθικής απαξίας αντίκειται στο κοινό περί δικαίου αίσθημα
Η ποινική νομοθεσία της ελληνικής έννομης τάξης χαρακτηρίζεται από την επιείκεια και τη μετριοπάθεια που καταδεικνύει προς τους καταδικασμένους εγκληματίες, στα πλαίσια των αρχών του , του σεβασμού στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα (ζωή, σωματική ακεραιότητα, ελευθερία κτλπ), του τεκμηρίου αθωότητας (για τους κατηγορουμένους) και της αρχής της νομιμότητας. Κάποιες φορές, όμως, η μετριοπαθής δικαιοκρατική συμπεριφορά προς τους εγκληματίες, διχάζει την κοινωνία, ειδικά όταν πρόκειται για εγκλήματα ιδιαίτερης κοινωνικοηθικής απαξίας (π.χ βιασμός, δολοφονία), αντίκειται στο κοινό περί δικαίου αίσθημα (το οποίο αποτελεί τη βάση του κωδικοποιημένου κανόνα δικαίου, άρα δεν μπορούμε να το αποκλείουμε από τις πηγές δικαίου), δημιουργεί ανασφάλεια όσον αφορά στην προστασία των θυμάτων και κατ΄ επέκταση μια δυσπιστία ως προς το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, αφού τα θύματα αισθάνονται πως δεν δικαιώνονται, ούτε σε ηθικό επίπεδο έστω.
Στην πολύκροτη τρέχουσα δικαστική υπόθεση, πάνω κάτω ξέρουμε τα γεγονότα. Ο κατηγορούμενος από το Μάρτιο του 2021 για βιασμό και παιδοφιλία, στις 13/7/2022 καταδικάζεται πρωτόδικα από το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Αθηνών για το βιασμό 2 ατόμων, ενώ αθωώνεται για τις άλλες δύο απαγγελθείσες καταγγελίες λόγω αμφιβολιών και λόγω μη προσέλευσης του ενάγοντος στο δικαστήριο. Ωστόσο, η θύελλα αντιδράσεων και κοινωνικής κατακραυγής δεν ξεσηκώθηκε λόγω της αθώωσης για τις άλλες δύο υποθέσεις, αφού μιλάμε για υποθέσεις με ισχνό αποδεικτικό υλικό (η ετυμηγορία βασίστηκε στις μαρτυρίες μόνο), αλλά λόγω του ανασταλτικού χαρακτήρα της έφεσης, δηλαδή την μη άμεση εκτέλεση της ποινής που προέβλεπε η πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση μέχρι την επανεξέτασή της από το Εφετείο. Άντι να φυλακιστεί, ο καταδικασμένος σε πρώτο βαθμό για δύο βιασμούς, αφέθηκε ελεύθερος με εγγυδοσία!
Ωστόσο, θα ήθελα να σταθώ σε ένα άλλο γεγονός, νομικά και λογικά παράταιρο, μια αξιολογική αντινομία. Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, στο άρθρο 497, προβλέπει ότι ο δικαστής, διαθέτοντας σωστή νομική κατάρτιση και ικανότητα για υπαγωγή των πραγματικών περιστατικών στις νομικές διατάξεις, έχει τη διακριτική ευχέρεια να αποφασίζει και να χορηγεί αναστολή εκτέλεσης της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης μέχρι τον έλεγχό της σε εφετειακό επίπεδο, σε περίπτωση που υπάρχουν αμφιβολίες για την τέλεση του εγκλήματος και δεν θα είναι δίκαιη η στερητική της ελευθερίας ποινή, σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και την προηγούμενη εγκληματική δράση του καταδικασθέντος. Επίσης, προβλέπει ο ΚΠΔ στο άρθρο 245, ότι προηγείται ένα στάδιο προανάκρισης, που πραγματοποιείται από τις αστυνομικές αρχές ή οποιοδήποτε ανακριτικό υπάλληλο, είτε μια δικαστική προεξέταση από τον εισαγγελέα, άμα πρόκειται για έγκλημα ιδιαιτέρως επικίνδυνου βαθμού. Αν διαπιστωθεί ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εγκλήματος είναι τέτοια, ώστε ο δράστης ενδέχεται να προβεί σε επανάληψη παρόμοιας εγκληματικής ενέργειας στο μέλλον, κρίνεται προφυλακιστέος, για να προστατευτεί η έννομη τάξη και να μην διασαλευτεί η δημόσια ασφάλεια (άρθρο 285 ΚΠΔ). Εν προκειμένω, λοιπόν, στο προανακριτικό-προδικαστικό επίπεδο, ο κατηγορούμενος κρίθηκε επικίνδυνος για επανατέλεση του επαχθούς εγκλήματος και μέχρι την παραπομπή του σε δίκη κρίθηκε προφυλακιστέος. Παρ` όλα αυτά, αφού καταδικάστηκε επίσημα σε πρώτο βαθμό για δύο βιασμούς, αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση, με τους δικαστές να θεωρούν προφανώς ότι δεν πρόκειται να υποπέσει ξανά σε τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές , ενώ πριν καταδικαστεί ΕΠΙΣΗΜΑ η προανακριτική επιτροπή θεωρούσε ότι είναι επικίνδυνος να επαναλάβει τέτοιου βεληνεκούς εγκληματική δραστηριότητα και τον προφυλάκισε. Με άλλα λόγια: κρίθηκε ύποπτος ότι μπορεί να ξαναβιάσει και προφυλακίστηκε, αλλά όταν καταδικάστηκε και ενοχοποιήθηκε δεν θεωρήθηκε ύποπτος για επανάληψη τέλεσης του εγκλήματος! Κάτι τέτοια παραθυράκια του νόμου υπάρχουν και τίθεται σε καθεστώς κοινωνικής αμφισβήτησης το ελληνικό σύστημα απονομής της δικαιοσύνης και η δικαστική λειτουργία ως θεσμός του κράτους δικαίου και θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος…
Υ.Γ 1: Σίγουρα, πρέπει να σεβόμαστε όλοι την αρχή της νομιμότητας, δηλαδή την απονομή της δικαιοσύνης βάσει των νόμων και του Συντάγματος και όχι του κοινού περί δικαίου αισθήματος και των προσωπικών ηθικών μας πεποιθήσεων, αλλά όταν ένας καταδικασμένος βιαστής βρίσκεται ελεύθερος, ενώ άλλοι για όχι ιδιαίτερης νομικής αποδοκιμασίας εγκλήματα ταλαιπωρούνται στις φυλακές, κάτι πρέπει να μας προβληματίζει σαν πολίτες και μελλοντικούς νομικούς.
Υ.Γ 2: Πολλές παρόμοιες δικαστικές περιπτώσεις δεν έτυχαν της ίδιας ελαστικής δικαστικής μεταχείρισης, καθώς στους καταδικασθέντες δεν αναγνωρίστηκε το προνόμιο παροχής αναστολής εκτέλεσης της πρωτόδικης απόφασης. Και μιλάμε για μια υπόθεση που έγινε έντονη αναφορά για παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης, κυβερνητική συγκάλυψη περιστατικών και πολιτική διαπλοκή. Σίγουρα σαν μελλοντικοί νομικοί δεν θέλουμε να πιστεύουμε ότι η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, ίσως και να μην είναι τόσο ανεξάρτητη (σίγουρα δεν τρέφουμε αυταπάτες, αλλά όχι δεν γίνεται να δεχθούμε εξόφθαλμες παρεμβολές).
*Φοιτητής Νομικής Ε.Κ.Π.Α
