Το esos δημοσιεύει τις θέσεις των Πρυτάνεων , οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση συζήτησης στη σημερινή έκτακτη Σύνοδο, για τη λήψη απόφασης επί του προτεινόμενου από το νομοσχέδιο συστήματος διοίκησης. Ειδικότερα η Σύνοδος των Πρυτάνεων , ύστερα από εκτενείς συζητήσεις επί του κατατεθέντος στη διαβούλευση νομοσχεδίου για την οργάνωση και λειτουργία των Πανεπιστημίων, επεσήμανε τα θετικά σημεία του νομοσχεδίου που αντιμετωπίζουν πάγια προβλήματα των Πανεπιστημίων.
Στα θετικά σημεία συμπεριλαμβάνονται:
- Η αυτονομία των πανεπιστημίων στην ίδρυση νέων ή/και ξενόγλωσσων προγραμμάτων σπουδών χωρίς τον έλεγχο του Υπουργείου
- Η δυνατότητα για εξωστρέφεια και διεθνοποίηση των σπουδών
- Η δυνατότητα για εσωτερική κινητικότητα φοιτητών (ένα είδος εθνικού Erasmus)
- Η δυνατότητα για ευέλικτες και διεπιστημονικές σπουδές
- Η σύνδεση εκπαίδευσης και έρευνας με τον παραγωγικό κόσμο
- Η βελτίωση των διαδικασιών, ώστε να καθίσταται πιο γρήγορη και αποτελεσματική η διαχείριση των ερευνητικών κονδυλίων
Επίσης, η Σύνοδος επισημαίνει το ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο διαβούλευσης, καθώς και ζητήματα ουσιαστικών διαφωνιών και τεχνικών ασαφειών σε πολλά σημεία του νομοσχεδίου, για τα οποία, μέσω των επιτροπών επεξεργασίας (με συντονισμό από τους αντιπρυτάνεις του προεδρείου), θα καταθέσει αναλυτικό υπόμνημα με παρατηρήσεις επί των άρθρων του σ/ν.
Η Σύνοδος Πρυτάνεων διαπιστώνει ότι υπάρχει έντονος προβληματισμός για το προτεινόμενο σύστημα διοίκησης των πανεπιστημίων, καθώς ανατρέπεται ο διαχρονικά δημοκρατικός τρόπος διοίκησης με την απ’ ευθείας εκλογή των οργάνων διοίκησης από το σύνολο των μελών ΔΕΠ (και άλλων κατηγοριών προσωπικού παλαιότερα).
Ως εκ τούτου, οι βασικές θέσεις της Συνόδου Πρυτάνεων επί του συστήματος διοίκησης, όπως έχουν καταγραφεί από τις μέχρι τώρα συζητήσεις, διαμορφώνονται ως εξής:
1. Ίδρυση και αρμοδιότητες Συμβουλίου Διοίκησης
Θέση Α
Η Σύνοδος τοποθετείται καταρχήν με επιφυλάξεις στην ίδρυση των Συμβουλίων Διοίκησης (ΣΔ), καθώς οι αρμοδιότητές τους δεν συνάδουν με τον μέχρι τώρα τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων, συσσωρεύουν μεγάλη δύναμη στη λήψη αποφάσεων, ενώ δεν διαχέεται η εξουσία σε ευρύτερα συλλογικά όργανα (Πρυτανικό Συμβούλιο, Σύγκλητος).
Τα εξωτερικά μέλη του ΣΔ θα βρεθούν, εκ των πραγμάτων, σε δυσχερέστατη θέση να αντιμετωπίσουν τα περίπλοκα θέματα της λειτουργίας, και δη ρουτίνας, των ελληνικών πανεπιστημίων και αναπόφευκτα δεν θα αφιερώνουν χρόνο στην κατανόηση των προβλημάτων με αποτέλεσμα να χάσουν κάθε ενδιαφέρον στη συμμετοχή τους.
Αυτό έχει δείξει σε μεγάλο βαθμό και η εμπειρία με τα Συμβούλια Ιδρύματος παλαιότερα. Τα ΣΔ θα πρέπει να έχουν στρατηγικό και εποπτικό χαρακτήρα, και να συμβάλλουν στην αναζήτηση πόρων και στη διεθνοποίηση των πανεπιστημίων.
Θέση Β
Η ίδρυση του Συμβουλίου Διοίκησης (ΣΔ) μέσω της απ’ ευθείας εκλογής των εσωτερικών μελών από τα μέλη ΔΕΠ και της εκλογής, μέσω διεθνούς ανοικτής πρόσκλησης, των εξωτερικών μελών από τα εσωτερικά μέλη αποτελούν στοιχείο δημοκρατικής εκλογής και συλλογικής διοίκησης του πανεπιστημίου. Ταυτόχρονα, μέσω της ταξινομικής ψήφου και του ανώτερου αριθμού εκπροσώπων ανά σχολή, αποκλείεται η εκλογή πολλών μελών του ΣΔ προερχόμενων από Σχολές με υπερβολικά μεγάλο αριθμό μελών ΔΕΠ οδηγώντας σε πιο μεγάλη αντιπροσωπευτικότητα των Σχολών.
2. Πρύτανης
Θέση Α
Το κύρος και η ισχύς του Πρύτανη, απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στα ελληνικά πανεπιστήμια, πρέπει να προέλθει από την εντολή μιας ισχυρής και διευρυμένης εκλογικής βάσης, όπως έχει ήδη αποφασιστεί νομοθετικά με τον σχετικό νόμο 4692/2020 (της ίδιας κυβέρνησης). Αντίθετα, ένας Πρύτανης που θα επιλέγεται από ένα 11μελές σώμα, στο οποίο μάλιστα θα είναι μέλος του, δεν θα διαθέτει τη νομιμοποίηση και κύρος μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Η δυνατότητα διαπλοκής για τον έλεγχο της εκλογής πρύτανη αυξάνει, καθώς στην πράξη τα τέσσερα (4) εσωτερικά μέλη μπορούν να διαμορφώσουν σχετικά εύκολα τις συνθήκες για την εκλογή στο αξίωμα του Πρύτανη ενός εξ αυτών. Υπάρχει η δυνατότητα να επιλεγεί ως πρύτανης εσωτερικό μέλος του ΣΔ που στη ψηφοφορία για εκλογή μελών του ΣΔ έλαβε ένα πολύ μικρό αριθμό ψήφων.
Ο Πρύτανης συγκεντρώνει υπερεξουσίες, καθώς εκτός από Πρύτανης με αυξημένες αρμοδιότητες και εξουσία είναι ακόμη προεδρεύων της Συγκλήτου, Πρόεδρος του ΣΔ, Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών, Πρόεδρος του ΚΕΔΙΒΙΜ και Πρόεδρος της Εταιρίας Αξιοποίησης της Περιουσίας, χωρίς να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα ή λογοδοσία.
Η σημαντικότερη, όμως, αντίφαση είναι ότι ο Πρύτανης, ως Πρόεδρος του ΣΔ, καθίσταται ταυτόχρονα ελεγκτής και ελεγχόμενος.
Θέση Β
Η εκλογή του Πρύτανη από το σύνολο των εκλεγμένων μελών του Συμβουλίου Διοίκησης εξασφαλίζει την απαραίτητη νομιμοποίηση.
Σε συνδυασμό με τον τρόπο εκλογής των μελών του ΣΔ μέσω της ταξινομικής ψήφου και τις αρμοδιότητές του, αποκλείεται η διαρχία στη διοίκηση, όπως συνέβη σε κάποια ιδρύματα, όταν υπήρχαν τα Συμβούλια Ιδρύματος, και εξασφαλίζεται η αγαστή συνεργασία των δύο οργάνων (Πρύτανη και Συμβουλίου). Σε ό,τι αφορά τις πολλές αρμοδιότητες του Πρύτανη, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα ανάθεσης αρμοδιοτήτων είτε σε Αντιπρυτάνεις ή σε μέλη ΔΕΠ, ώστε να υπάρξει διοικητική αποκέντρωση.
3. Σύγκλητος
Θέση Α
Απονευρώνεται τελείως ο ρόλος της Συγκλήτου, καθώς θα ασχολείται αποκλειστικά με ακαδημαϊκά ζητήματα, αλλά και ακόμη σε πολλά από αυτά, το Συμβούλιο Διοίκησης θα είναι αυτό που θα έχει τον αποφασιστικό λόγο. Το αμέριστο ενδιαφέρον των μελών της Συγκλήτου για τη λειτουργία των πανεπιστημίων πηγάζει από την καθημερινή παρουσία τους στον ακαδημαϊκό τους χώρο και την αλληλεπίδραση με όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Θέση Β
Τα μέλη της Συγκλήτου δεν είναι δυνατόν να παρακολουθούν όλα τα θέματα του πανεπιστημίου (ακαδημαϊκά, οικονομικά, διαχειριστικά κλπ), ενώ το Συμβούλιο Διοίκησης θα μπορέσει ως πιο ευέλικτο σώμα, σε συνδυασμό με τον Πρύτανη και τον Εκτελεστικό Διευθυντή, να χειριστεί πιο αποτελεσματικά πολύπλοκα ζητήματα και προβλήματα.
4. Αντιπρυτάνεις
Θέση Α
Οι Αντιπρυτάνεις υποβαθμίζονται σε απλά εκτελεστικά όργανα, καθώς ούτε εκλέγονται, ούτε αποτελούν μέλη συλλογικών οργάνων, όπως με το υφιστάμενο καθεστώς (Σύγκλητος, Πρυτανικό Συμβούλιο). Εγείρονται πολλά ερωτηματικά κατά πόσον θα είναι διατεθειμένοι να χειρίζονται ζητήματα των αρμοδιοτήτων τους, χωρίς να συμμετέχουν στη λήψη των σχετικών αποφάσεων.
Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε απροθυμία εξεύρεσης Αντιπρυτάνεων σε μικρά πανεπιστήμια.
Θέση Β
Ο κάθε υποψήφιος Πρύτανης θα προ-επιλέγει τους Αντιπρυτάνεις με τους οποίους θα συνεργαστεί. Μετά την εκλογή του Πρύτανη, οι Αντιπρυτάνεις, με βάση τις αρμοδιότητες που θα καθοριστούν, θα μπορούν να συνεργάζονται αρμονικά για την επίλυση των προβλημάτων των ιδρυμάτων στους τομείς ευθύνης των.
5. Κοσμήτορες
Ο θεσμός του Κοσμήτορα λειτουργεί πολύ καλά κάτω από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και δεν υπάρχει λόγος για να διορίζονται/επιλέγονται οι Κοσμήτορες από τα ΣΔ.
Θα πρέπει να παραμείνει η εκλογή των Κοσμητόρων από τη βάση.
Σε πανεπιστήμια που έχουν μονοτμηματικές σχολές, ο ρόλος του Κοσμήτορα και του Προέδρου Τμήματος συμπίπτουν και ως εκ τούτου στα ιδρύματα αυτά δεν θα υφίσταται εκλεγμένο όργανο διοίκησης.
Επιπλέον ο διορισμός των κοσμητόρων σημαίνει ότι το 1/3 περίπου των μελών της Συγκλήτου θα είναι διορισμένα.
