Ένα κομμάτι ιστορίας της πόλης στα χέρια των ερευνητών του ΑΠΘ μέσα από αρχείο 4.696 προφορικών μαρτυριών επιζησάντων του Ολοκαυτώματος
«Βρίσκομαι εδώ για να φέρω αυτό το μικρό κομμάτι της Θεσσαλονίκης πίσω στην κοινότητά σας, ώστε εσείς ως ερευνητές, φοιτητές, καθηγητές να μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το υλικό στη διδασκαλία και την έρευνά σας». Με τα λόγια αυτά ο Στήβεν Νέρον (Stephen Naron), διευθυντής του Αρχείου ΠροφορικώνFortunoff του Πανεπιστημίου του Yale, ξεκίνησε στη Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης του(ΒΚΠ-ΑΠΘ) την παρουσίαση του ιστορικού δημιουργίας ενός εκ των μεγαλύτερων οπτικοακουστικών αρχείων ιστορίας στον κόσμο, στο οποίο κάθε μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας του ΑΠΘ έχει πλέον ανοιχτή και πλήρη πρόσβαση.
«Με μια πρώτη ματιά μπορεί να φαίνεται περίεργο ένας αρχειονόμος, που έχει έλθει από ένα μέρος χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, να είναι κατά κάποιον τρόπο υπεύθυνος για τη διατήρηση ενός μικρού κομματιού της πολιτιστικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης ή ακόμη της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης και ανθρώπων της», είπε ο κ. Νέρον, εξηγώντας πως «κρατάμε ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας της πόλης σας στο αρχείο μας, όπως και μικρά κομμάτια της ιστορίας και χιλιάδων άλλων πόλεων και κοινοτήτων σε όλη την Ευρώπη».
Ο ίδιος μάλιστα δεν έκρυψε τη συγκίνηση του για το πόσο διαφορετικά βίωσε τις μαρτυρίες επιζησάντων του Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης επισκεπτόμενος την πόλη. «Είναι πολύ διαφορετική εμπειρία το να βρίσκεσαι στον φυσικό τόπο που συνέβησαν τα γεγονότα που άκουσες, να μπορείς να περπατήσεις στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και να δεις τα μέρη που περιγράφονται σε αυτές τις μαρτυρίες. Είναι πολύ συγκινητικό να στέκεσαι στην Πλατεία Ελευθερίας για πρώτη φορά και να βλέπεις τον χώρο και να ακούς τις φωνές στο κεφάλι σου», παρατήρησε. Εισάγοντας στη μηχανή αναζήτησης του αρχείου τον όρο «Thessaloniki» αναδύονται συνολικά 61 αποτελέσματα με συνεντεύξεις επιζησάντων του Ολοκαυτώματος.
Το σημαντικό Αρχείο δημιουργήθηκε το 1981. Έκτοτε με τη συνεργασία πολλών πανεπιστημίων κι άλλων φορέων συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν σε οπτικοακουστική μορφή 4.696 οπτικοακουστικές μαρτυρίες επιζησάντων του Ολοκαυτώματος. Στα μέλη του ΑΠΘ -καθηγητές, φοιτητές, ερευνητές- παρέχεται η δυνατότητα παρακολούθησης του συνόλου των μαρτυριών, ολόκληρων είτε τμημάτων τους. Στις μαρτυρίες κυριαρχεί η αγγλική γλώσσα με 3.171 και σημαντικός είναι ο αριθμός των μαρτυριών στη γαλλική και την εβραϊκή γλώσσα.
Το αρχείο είναι πλήρως ψηφιοποιημένο, ενώ όπως εξήγησε ο διευθυντής του, έχει ξεκινήσει ένα τεράστιο έργο για τη μεταγραφή των προφορικών μαρτυριών και σε κείμενα, παρά το ότι μέχρι πρότινος ήταν επιλογή να μη γίνει αυτό, εμμένοντας στη δύναμη της εικόνας, της φωνής, του τραγουδιού, όλων εκείνων των στοιχείων που, όπως σημείωσε, είναι αδύνατο να μεταγραφούν σε κείμενο.
Η δυνατότητα πρόσβασης του ΑΠΘ στο Αρχείο είναι δωρεάν, κατόπιν συμφωνίας με το Αρχείο Fortunoff στο πλαίσιο του προγράμματος partner site. Η απόκτηση του αρχείου έγινε το 2019», ανέφερε στην εκδήλωση παρουσίασης του αρχείου η προϊσταμένη διεύθυνσης της ΒΚΠ- ΑΠΘ Αγγελική Χατζηγεωργίου. «Με την καταγραφή όσο το δυνατόν περισσότερων μαρτυριών επιτυγχάνεται ο πρώτος στόχος της συλλογής των μαρτυριών με τη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος. Το επόμενο βήμα, η θέση αυτών των μαρτυριών στην εκπαίδευση και την έρευνα», σημείωσε η βιβλιοθηκονόμος του Γραφείου Προσκτήσεων της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ Ξένια Αγορογιάννη.
«Αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης, καθώς περιλαμβάνει μαρτυρίων περίπου 100 Ελλήνων Εβραίων», χαρακτήρισε το αρχείο ο πρόεδρος της Επιτροπής ΒΚΠ-ΑΠΘ, καθηγητής Αιμίλιος Μαυρουδής, ενώ ο επ. καθηγητής της Έδρας Εβραϊκών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Γεώργιος Αντωνίου, παρατήρησε πως πρόκειται για «εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συλλογή, όχι μόνο για τα θέματα του Ολοκαυτώματος αλλά ευρύτερα και για το θέμα της μνήμης και της προφορικής μαρτυρίας, που είναι προκλητική για τον τρόπο που γίνεται η συνέντευξη». Όπως εξήγησε ο κ. Νέρον η μεθοδολογία στη μαγνητοσκόπηση των συνεντεύξεων -οι πιο πρόσφατες έγιναν πριν την πανδημία- είναι μοναδική για τον τρόπο που αφήνει τους επιζήσαντες να καταθέσουν τη μαρτυρία τους και να εκφραστούν ελεύθερα, χωρίς να υπάρχει καθοδήγηση στην εξιστόρηση, η οποία μπορεί να αφορά την περίοδο, πριν κατά τη διάρκεια ή μετά τον Β’ ΠΠ, καθώς και χωρίς χρονικό όριο για τη συνέντευξη.
Π
που μοριοδοτεί και στους δύο πίνακες
