«Μέσα στην κρίση και στην πανδημία, το θέατρο αναζητούσαμε για την αγωγή της ψυχής μας, για να φωτίσουμε τα μαύρα σκοτάδια των καιρών, για να γίνουμε όλο και πιο ανθρώπινοι» – Γράφει ο Νίκος Τσούλιας
Από έπεσαν οι σπόροι και ξεφύτρωσε το πιο όμορφο πολιτιστικό δημιούργημα του ανθρώπου; Ποια ήταν η βαθύτερη αρχέγονη ανάγκη για να αναπαρασταθεί η ζωή ή για να γίνει υπέρβασή της και να βρει νέους ορίζοντες η τέχνη; Πώς αυτό το υφάδι της δημιουργικότητας και της έκφρασης απλώθηκε σ’ όλους τους τόπους, σ’ όλους τους καιρούς;
Η Αθήνα θα το γεννήσει για τη Δυτική εκδοχή του. Θα είναι απότοκος των Διονυσιακών εορτών και του Διθυράμβου. Θα αναδυθεί, θα συνυπάρξει και θα αλληλοτροφοδοτείται με την πολιτική, την αγορά, τη δημοκρατία.
Ας δούμε μια μικρή θεώρηση της. «Ο θεατρικός λόγος στηρίζεται κυρίως στο κείμενο το οποίο μεταλλάσσεται σε παράσταση. Ο γραπτός λόγος μετατρέπεται σε εκφωνούμενο και εμπεριέχει γλωσσικά στοιχεία ενεργοποιημένα από διάφορα παραγλωσσικά σημεία που βρίσκονται άλλοτε μέσα στο κείμενο στο λόγο που έχει καταχωρηθεί στα πρόσωπα, άλλοτε στις σκηνικές οδηγίες που παραθέτει ο συγγραφέας και άλλοτε μέσα στα σημασιολογικά κενά που υπάρχουν μεταξύ των οργανωμένων σε συντάγματα σημείων του κειμένου» (Θωμαδάκη).
Οι μεγάλοι τραγικοί της αρχαιότητας ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης αλλά και ο Αριστοφάνης με την κωμωδία του κορυφώνουν αυτή την εμβληματική μορφή του πολιτισμού και θα παραμείνουν – μαζί με τον Σαίξπηρ, που θα ακολουθήσει – φωτεινοί σηματωροί και παιδαγωγικά παραδείγματα για όλο τον κόσμο του θεάτρου. Ο Μεσαίωνας, η Αναγέννηση, η νεωτερικότητα – κάθε γωνιά της Γης θα διαμορφώσει τη δική του θεωρία και πρακτική για το θέατρο.
Τραγωδία, κωμωδία, δράμα, πρόζα, όπερα, οπερέτα, μιούζικαλ, χοροθέατρο, μπαλέτο, μαριονέτες, θέατρο σκιών, θέατρο του παραλόγου, παντομίμα, επιθεώρηση, μελόδραμα, σάτιρα κλπ κλπ θα ξεπηδήσουν ως ξεχωριστά βλαστάρια για να το κάνουν όλο και πιο ποικιλόμορφο, όλο και πιο θαλερό και πιο ευρηματικό. Κάθε εποχή, κάθε τόπος προσθέτει τη δική του εκδοχή. Οι αρχαίες τραγωδίες, τα σαιξπηρικά έργα και οι όπερες θα γίνουν κορυφαία πνευματικά έργα όλης της ανθρωπότητας. Θα παραμένουν πηγές αστείρευτες για να τροφοδοτούν κάθε θεατρική απόπειρα.
Το 1962, από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, καθιερώνεται η 27η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα . Όχι για να θυμίζει την αξία και τη σημασία του θεάτρου, όπως γίνεται με τις περισσότερες «Παγκόσμιες Ημέρες», αλλά για να επισφραγίσει αυτό που λατρεύεται παντού και πάντα, για να προσδώσει με συμβολικό τρόπο την τόσο μοναδική και γοητευτική έμπνευση του πνεύματος της ελευθερίας – γιατί το θέατρο πάνω από όλα αυτό το πρώτιστο αγαθό καλλιεργεί.
Και θα απλωθούν οι φωτιές αυτής της μοναδικής τέχνης σε κάθε μικρή γωνιά, σε σχολεία, σε δήμους και σε κοινότητες, σε ομίλους, σε γειτονιές. Κάθε χώρα θα καμαρώνει για το δικό της Εθνικό Θέατρο ως σύμβολο του πολιτισμού της και της ταυτότητάς της! Άλλωστε, πώς μπορεί, για παράδειγμα, να νοηθούν τα ελληνικά γράμματα και η ελληνική τέχνη χωρίς τους αρχαίους τραγικούς μας;
Και μέσα στην κρίση και στην πανδημία, το θέατρο αναζητούσαμε για την αγωγή της ψυχής μας, για να φωτίσουμε τα μαύρα σκοτάδια των καιρών, για να γίνουμε όλο και πιο ανθρώπινοι. Τα σχολεία μας έχουν. Εδώ όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες έχουν λόγο και αξία. Δεν υπάρχει κατάταξη και ιεράρχηση. Υπάρχει μόνο η θέληση που πηγάζει από κουλτούρα αγωνιστικότητας για τη ζωή τους και της πίστης στον εαυτό τους. Το θέατρο αγκαλιάζει όλα τα παιδιά. Το σχολείο είναι κυψέλη πολιτισμού και ομορφιάς, όταν δημιουργεί μια νοοτροπία διαρκούς θεατρικής τέχνης.
Και ήλθε δυστυχώς η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να αποδομήσει την μικρή παρουσία της Θεατρικής Παιδείας και να συρρικνώσει το τόσο δημιουργικό κομμάτι των εκπαιδευτικών, των Θεατρολόγων. Αλλά το έλλειμμα παιδείας της πολιτείας δεν μπορεί να ανακόψει το βαθύ πόθο μαθητριών και μαθητών για να χαίρονται τη ζωή τους και τον εαυτό τους μέσα από τη φοβερή τέχνη του θεάτρου. Το θέατρο θα βρει τη θέση που του αξίζει για το σχολείο του Πολιτισμού και της Παιδείας.
Αναλογίζομαι τη συγκίνηση και την έκσταση, που απολαμβάναμε, τη χαρά και την αισιοδοξία που γευόμαστε εκπαιδευτικοί και γονείς από την κάθε χρόνο παρουσία του θεάτρου στο 3ο Γενικό Λύκειο Ζωγράφου – με την καθοδήγηση του συναδέλφου μας Δημήτρη Αθανασίου – και είμαι βέβαιος για το φωτεινό αύριο της ελληνικής εκπαίδευσης.
«Όλος ο κόσμος, μια σκηνή».
Ουίλιαμ Σαίξπηρ
