Χαρακτηρίζονται από «ανούσιο βερμπαλισμό» – Αδύνατο να διδαχθούν στο Γυμνάσιο
Μελέτη -κόλαφο για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών και κατά συνέπεια για τις επιλογές του, δημοσιοποίησε η Ενωση Ελλήνων Χημικών.
Η επιστημονική ένωση των Χημικών, σε μια μελέτη 12 σελίδων, χαρακτηρίζει «άτολμο» και , ενώ για το Γυμνάσιο αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «τα προβλεπόμενα στα ΑΠΣΧ είναι αδύνατον να διδαχθούν , όχι με τις προτεινόμενες μεθόδους, οι οποίες είναι εξαιρετικά χρονοβόρες, αλλά ούτε καν ως τίτλοι μαθημάτων.»
Για το Λύκειο η ΕΕΧ αναφέρει ότι « το σύνολο της ύλης έχει συσσωρευτεί στην Γ Λυκείου και με δεδομένη την έλλειψη πρακτικής εξάσκησης στην Β Λυκείου η αφομοίωση της είναι προβληματική. Το φαινόμενο επιδεινώνεται από την κατάταξη της Χημείας στα μη εξεταζόμενα γραπτώς μαθήματα για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν στο Γυμνάσιο»
Μεταξύ άλλων η ΕΕΧ προτείνει να μειωθεί o αριθμός των στόχων και η προτεινόμενη ύλη, ώστε να διδάσκεται στον προβλεπόμενο διδακτικό χρόνο χωρίς να απαιτούνται Υπουργικές Αποφάσεις για περικοπή της, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αποσπασματική διδασκαλία του μαθήματος. Επιπρόσθετα θα αποφευχθεί η παραγωγή ογκωδών και μη χρηστικών βιβλίων, τα οποία έχουν οικονομικό, περιβαλλοντικό και εκπαιδευτικό κόστος. Ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα από τη μελέτη:
Γυμνάσια: Ασυνέχεια και Αναποτελεσματικότητα
1. Μετά από δύο χρόνια ενοποιημένης μελέτης του Φυσικού κόσμου στο Δημοτικό, η επαφή με την Χημεία διακόπτεται βίαια στην Α Γυμνασίου, στην οποία η Χημεία είναι το μοναδικό αντικείμενο από τις Φυσικές Επιστήμες το οποίο δεν διδάσκεται.
2. Στην η Χημεία αποτελεί μονόωρο μάθημα με αποτέλεσμα την ελλιπέστατη διδασκαλία της και την εν πράξει αναίρεση του εργαστηριακού χαρακτήρα του μαθήματος. Οι για τον μελλοντικό πολίτη, ο οποίος δεν έχει καλλιεργήσει τα εργαλεία για την αντίληψη του Φυσικού Κόσμου και την ανάπτυξη κριτικής σκέψης ώστε να λάβει αποφάσεις για όλα τα θέματα καθημερινής ζωής, πολύ δε περισσότερο για την ανάπτυξη των στάσεων και της συνείδησης που οφείλει να έχει ένας σύγχρονος πολίτης για να μην υιοθετεί ανυπόστατες και αντιεπιστημονικές απόψεις και να μην παρασύρεται από θεωρίες συνωμοσίας και δεισιδαιμονίες (χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού έναντι των εμβολίων). Η ΕΕΧ έχει επανειλημμένα τεκμηριώσει και προτείνει την ενοποίηση της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών (Φυσική- Χημεία- Βιολογία) στο Γυμνάσιο με 5ωρη διδασκαλία σε κάθε τάξη μέσα από θεματικά πεδία. Τα θεματικά πεδία θα μπορούσαν να είναι ανάλογα με αυτά που προτείνονται στο ΑΠΣΧ 2021, ώστε να μελετάται ο φυσικός κόσμος αποτελεσματικότερα ως ενιαίο φαινόμενο και να αναδεικνύεται η ανάγκη διεπιστημονικής συνεργασίας για την κατανόηση του. Με δεδομένο όμως το ΑΠΣΧ που έχει κατατεθεί και μέχρις ότου το Υπουργείο Παιδείας προβεί στην ενοποίηση της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στο Γυμνάσιο, θεωρούμε ότι είναι αναγκαία η αύξηση των ωρών διδασκαλίας από 1 σε 2 σε κάθε τάξη, ώστε η διδασκαλία της Χημείας να είναι εφικτή και αποτελεσματική ως προς τους στόχους που έχουν τεθεί.
3. Ο περιορισμός των εξεταζόμενων μαθημάτων στο Γυμνάσιο έχει ως αποτέλεσμα την απαξίωση των μη εξεταζομένων μαθημάτων από την πλευρά των μαθητών με τις συνέπειες που έχουν προαναφερθεί. Η ΕΕΧ ήδη από το 2016 είχε προτείνει στο Υπουργείο
Λύκεια: Η ασυνέχεια πηγή προβλημάτων στην συγκρότηση της χημικής σκέψης
Το μείζον πρόβλημα στην στην Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι το έλλειμμα Χημείας Κατεύθυνσης στην Β Λυκείου, το οποίο θα αποτελούσε την απαραίτητη γέφυρα μεταξύ της Α και της Γ Λυκείου και θα έκανε την μετάβαση ομαλή για τους μαθητές και τις μαθήτριες που ακολουθούν την θετική κατεύθυνση. Είναι προφανές ότι η ύλη που διδάσκεται στο πλαίσιο της Γενικής Παιδείας δεν μπορεί και δεν πρέπει να έχει την δομή και το περιεχόμενο που προετοιμάζει τους μαθητές της θετικής κατεύθυνσης, καθώς απευθύνεται στον μελλοντικό πολίτη και επομένως πρέπει να αφορά σε θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος. Ως αποτέλεσμα, το σύνολο της ύλης έχει συσσωρευτεί στην Γ Λυκείου και με δεδομένη την έλλειψη πρακτικής εξάσκησης στην Β Λυκείου η αφομοίωση της είναι προβληματική. Το φαινόμενο επιδεινώνεται από την κατάταξη της Χημείας στα μη εξεταζόμενα γραπτώς μαθήματα για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν στο Γυμνάσιο. Το πρόβλημα το έχει επισημάνει η ΕΕΧ ήδη από το 2016, προτείνοντας το 3ωρο κατεύθυνσης Φυσικής στην Β Λυκείου να μοιραστεί μεταξύ των 2 μαθημάτων, με δίωρο στην Φυσική και μονόωρο στην Χημεία κατεύθυνσης.
Παρατηρήσεις για το προτεινόμενο ΑΠΣΧ 20-22
1. Δεν φέρει καμία αλλαγή φιλοσοφίας στην προσέγγιση της ύλης και οπωσδήποτε δεν χαρακτηρίζεται από καινοτομία. Εμφανίζονται ως καινοτομίες: • η εισαγωγή εννοιών που ήδη υπάρχουν στο ΑΠΣΧ του 1998 ή του 2014 και σε κάποιες περιπτώσεις στο ΑΠΣΧ του 1983 ( «παρουσιάζεται ολιστικά η ενότητα της ηλεκτροχημείας» ενώ υπήρχε στο πρόγραμμα του 1998 και δεν διδασκόταν με Υ.Α. και υπήρχε στο πρόγραμμα του 2014). • Τα πειράματα σε μικροκλίμακα, τα οποία έχουν προταθεί επανειλημμένα και υπάρχουν ως πρόταση στον εργαστηριακό οδηγό και στο βιβλίο του καθηγητή της Χημείας Γ Γυμνασίου 2008.
2. Είναι άτολμο, καθώς ακόμη και η αναδιάταξη των αντικειμένων δεν ακολουθεί την λογική σειρά της συνέχειας από την Β Λυκείου προτάσσοντας την μελέτη της Οργανικής Χημείας από αυτή της Θερμοχημείας.
3. Συσσωρεύει αντικείμενα που δεν εξυπηρετούν τον στόχο της συγκρότησης χημικής σκέψης ούτε στην Γενική Παιδεία, ούτε στην Κατεύθυνση και κυρίως δεν υπάρχουν στην διεθνή σχολική βιβλιογραφία. Ακόμη και αν οι συντάκτες σκέπτονται ότι, όπως και στο παρελθόν, θα εξαιρεθούν παράγραφοι ή κεφάλαια από την διδακτέα ύλη, εξακολουθούν να αναπαράγουν μία παθογένεια. Οργανώνεται ένα γνωστικό αντικείμενο και κατά συνέπεια γράφεται ένα σχολικό βιβλίο, το οποίο στην συνέχεια είναι ακατάλληλο εξαιτίας της περικοπής κεφαλαίων ή παραγράφων, η ύλη παρουσιάζει νοηματικά κενά και ασυνέχεια με αποτέλεσμα να είναι δυσχερής η κατανόηση της, για να μην μιλήσουμε για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των χιλιάδων άχρηστων σελίδων χαρτιού. Η αύξηση της ήδη πολύ μεγάλης ύλης καθιστά την διδασκαλία του μαθήματος δυσχερή και απομακρύνει τους μαθητές και τις μαθήτριες από την μελέτη της Χημείας
4. Χαρακτηρίζονται από ανούσιο βερμπαλισμό. Περιγράφεται μία φιλόδοξη ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ σε επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων και αξιών και τελικά στάσεων και συμπεριφορών προς την κοινωνία, αλλά τα ΑΠΣΧ, ιδίως του Λυκείου, πολύ μικρή σχέση έχουν με τους σκοπούς του προγράμματος. Κλασσικά συνηθισμένα ερωτήματα και κλασσικές εργαστηριακές ασκήσεις που υπάρχουν στα τρέχοντα βιβλία έχουν χριστεί αντίστοιχα «ερευνητικά ερωτήματα» και «εργαστηριακές διερευνήσεις». Γενικά, με έναν αυθαίρετο τρόπο αναγράφεται ότι «συνολικά ενισχύεται ο διερευνητικός χαρακτήρας του μαθήματος».
5. Όπου πράγματι έχουν εισαχθεί σύγχρονα θέματα, π.χ. νανοτεχνολογία, σχεδιασμός φαρμάκων έχουν εισαχθεί σε σημεία έτσι ώστε να μην διδαχθούν. ( ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΧΗΜΕΙΑ: Κεφ 7!!! ).
6. Γίνεται συχνή αναφορά από τους συντάκτες τόσο στην «διερευνητική» όσο και στην «συνεργατική μέθοδο», οι οποίες είναι εξαιρετικά χρονοβόρες, πράγμα που επισημαίνεται και από τους συντάκτες στον οδηγό εκπαιδευτικού. Για να εφαρμοστούν αυτές οι μέθοδοι διδασκαλίας θα πρέπει να γίνει δραστική μείωση της ύλης, ώστε να εξετάζεται σε βάθος με στόχο την βαθιά κατανόηση από τους μαθητές, γεγονός που είναι ασύμβατο με τα συγκεκριμένα ΑΠΣΧ τα οποία χαρακτηρίζονται από υπερβολικά μεγάλο αριθμό εξεταζόμενων θεμάτων, αλλά και με την ίδια την δήλωση των συντακτών.
Προτάσεις
Με βάση όσα έχουν κατατεθεί αναλυτικά στις προηγούμενες παραγράφους και προκειμένου να βελτιωθούν τα ΑΠΣΧ και να παραχθούν βιβλία σύγχρονα και αποτελεσματικά προς όφελος των μαθητών προτείνουμε τα εξής:
1. Να μειωθεί o αριθμός των στόχων και η προτεινόμενη ύλη, ώστε να διδάσκεται στον προβλεπόμενο διδακτικό χρόνο χωρίς να απαιτούνται Υπουργικές Αποφάσεις για περικοπή της, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αποσπασματική διδασκαλία του μαθήματος. Επιπρόσθετα θα αποφευχθεί η παραγωγή ογκωδών και μη χρηστικών βιβλίων, τα οποία έχουν οικονομικό, περιβαλλοντικό και εκπαιδευτικό κόστος.
2. Να εξορθολογιστεί η σειρά των ενοτήτων, αλλά και να προστεθούν οι σημαντικές ενότητες που έχουν παραλειφθεί, ώστε να υπάρχει συνέχεια και συνέπεια ως προς την διδασκαλία του μαθήματος.
3. Να διορθωθεί και να εκσυγχρονιστεί η χρησιμοποιούμενη ορολογία, ώστε να συμβαδίζει με τα διεθνή πρότυπα (IUPAC) και να διορθωθούν επιστημονικά λάθη και αβλεψίες.
