Η ισχύουσα νομοθεσία αναφορικά με τα δικαιώματα γονέων μαθητών/τριών οι οποίοι βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι, στο Δημοτικό.
Η εγκύκλιος του Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, , επεξηγεί μεταξύ άλλων και τι ισχύει για οι οποίοι βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι.
Δικαιώματα μαθητών
Για τα δικαιώματα γονέων μαθητών/τριών οι οποίοι βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι και ο ένας/η μία από αυτούς δεν ασκεί την επιμέλειά τους, ισχύει η με αριθ. πρωτ. Φ7 /517/127893/Γ1/13-10-2010 Εγκύκλιος του Υ.ΠAI.Θ και τα άρθρα 11 & 12 του ν. 4800/2021 (Α’81).
Πιο συγκεκριμένα:
Άρθρα 11 & 12 του ν. 4800/2021 (Α’81)
Άρθρο 11
Επιμέλεια του προσώπου – Τροποποίηση του άρθρου 1518 Α.Κ.
Στο άρθρο 1518 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/ 1984, Α’ 164) τροποποιείται το δεύτερο εδάφιο, προστίθεται νέο εδάφιο στο τέλος και το άρθρο 1518 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 1518
Επιμέλεια του προσώπου
Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.
Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς το ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνο εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου.
Κατά τη μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι’ αυτόν τον σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν τη συνδρομή αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ή δημοσίων οργανισμών.
Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει , καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει.».
Άρθρο 12
Από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου σε σημαντικά ζητήματα – Αντικατάσταση του τίτλου και του άρθρου 1519 Α.Κ.
Ο τίτλος και το άρθρο 1519 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α’ 164) αντικαθίστανται ως εξής:
«Άρθρο 1519
Σημαντικά ζητήματα επιμέλειας τέκνου
Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 1510 και το άρθρο 1512 εφαρμόζονται αναλόγως.
Για τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο.
Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.».
Εγγραφές-Μετεγγραφές
Ειδικότερα, ως προς τις εγγραφές -μετεγγραφές των τέκνων τους, ισχύει η με αρ. πρωτ. Φ1/169086/ΓΔ4/24-12-2021 Εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ. και η με αρ. πρωτ. Φ1/117162/ΓΔ4/20-9-2021 Εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ. Επίσης, ισχύουν τα οριζόμενα στο άρθρο 1519 του Αστικού Κώδικα «Σημαντικά ζητήματα επιμέλειας τέκνου».
Φ1/169086/ΓΔ4/24-12-2021
1. Η με αρίθμ. Φ1/117262/ΓΔ4/20-09-2021 εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ. (ανακοινοποίηση 21-09- 2021) με θέμα «Ενημέρωση σχετικά με την εφαρμογή του ν. 4800/21-5-2021 (Α΄ 81) για τις εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών/τριών Α/βάθμιας και Β/βάθμιας Εκπαίδευσης», η οποία εκδόθηκε μετά την ψήφιση του ν. 4800/2021 (Α΄ 81), όπου ορίζεται μεταξύ άλλων ότι: «για να πραγματοποιηθούν εγγραφές/μετεγγραφές , από τις 16.09.2021 και εντεύθεν, απαιτείται η συναίνεση των γονέων/κηδεμόνων τους, αν πρόκειται για ανήλικους».
2. Η με αρ. Φ7/517/127893/Γ1/13-10-2010 (ΑΔΑ: 4ΙΚΖ9-ΕΚ) εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας εξακολουθεί να ισχύει. Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την παρ. δ΄ της εν λόγω εγκυκλίου: «Η ενημέρωση του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου επιβάλλεται στο πλαίσιο εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του σχολείου. Κατ’ εξαίρεση, εάν από τον γονέα έχει αφαιρεθεί συνολικά η άσκηση της γονικής μέριμνας, υποχρέωση ενημέρωσής του για το πρόσωπο του τέκνου (επομένως και για τη φοίτησή του) έχει ο άλλος γονέας».
3. Επίσης, ως προς τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση εφαρμόζεται η υπ’ αρίθμ. 79942/ΓΔ4/21- 05-2019 ΥΑ (Β΄ 2005) «Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης», όπως ισχύει.
Φ1/117162/ΓΔ4/20-9-2021
Α) Με το άρθρο 12 του ν. 4800/21-05-2021 (Α΄ 81) αντικαταστάθηκε το άρθρο 1519 ΑΚ και έχει ως εξής: «Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 1510 και το άρθρο 1512 εφαρμόζονται αναλόγως. Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο. Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου».
Β) Στο άρθρο 30 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι η διάταξη του άρθρου 1519 ΑΚ, όπως αυτή παρατίθεται παραπάνω, ισχύει από τις 16.09.2021. Σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 18 του ν. 4800/21-05-2021 η ρύθμιση του άρθρου 1519 ΑΚ, όπως παρατίθεται παραπάνω, εφαρμόζεται «και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του, ήτοι 16.09.2021, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτισθεί μέχρι την έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία υποβάλλεται εντός προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος».
Γ) Από τον συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων προκύπτει ότι για να πραγματοποιηθούν εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών/μαθητριών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τις 16.09.2021 και εντεύθεν, απαιτείται η συναίνεση των γονέων/κηδεμόνων τους, αν πρόκειται για ανήλικους. Σε περιπτώσεις όπου δεν υφίσταται η απαιτούμενη συναίνεση και των δύο γονέων/κηδεμόνων θα πρέπει να εφαρμόζεται αναλογικά το τελευταίο εδάφιο της διάταξης του άρθρου 1512 ΑΚ, σύμφωνα με την οποία ορίζεται ότι: «Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο». Ειδικότερα, αν συνεπάγεται μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Στην έννοια της δικαστικής απόφασης εμπίπτουν: προσωρινή διαταγή, απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, οριστική δικαστική απόφαση. Τα παραπάνω εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις εγγραφών/μετεγγραφών ανεξαρτήτως του χρόνου κατάθεσης της σχετικής αίτησης εγγραφής/μετεγγραφής, με την επιφύλαξη όσων αναφέρονται στο υπό στοιχείο Δ) της παρούσας.
Δ) Τα παραπάνω οριζόμενα στο άρθρο 1519 ΑΚ δεν καταλαμβάνουν μόνο εκείνες τις περιπτώσεις που ένας εκ των γονέων έχει προσκομίσει δικαστική απόφαση που ρυθμίζει θέματα επιμέλειας – επικοινωνίας και η οποία έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι και τις 16.09.2021. Στην περίπτωση αυτή οι Διευθυντές/ντριες/Προϊστάμενοι/ες των σχολικών μονάδων θα πρέπει επιπλέον να ζητούν πιστοποιητικό περί μη άσκησης ενδίκων μέσων από το οποίο θα αποδεικνύεται ότι η προσκομιζόμενη δικαστική απόφαση έχει καταστεί αμετάκλητη μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4800/2021, ήτοι, τις 16.09.2021.
Εφιστούμε την προσοχή ότι στην εν λόγω περίπτωση, δεν εμπίπτει στην έννοια της δικαστικής απόφασης εκείνη που έχει εκδοθεί με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων αλλά απαιτείται οριστική δικαστική απόφαση που στις 16-09-2021 έχει καταστεί αμετάκλητη.
Περαιτέρω, υπενθυμίζεται ότι είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σε περίπτωση όπου η γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ανήκει αποκλειστικά στον άλλο. Αν ο ένας από τους δύο γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.
