Σχολική προσαρμογή και Παιδιά με Ειδικές μαθησιακές, συναισθηματικές ή/και συμπεριφορικές δυσκολίες – Μια επιστημονική προσέγγιση από το «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
«Το Χαμόγελο του Παιδιού» διοργανώνει την εκστρατεία αφύπνισης κι ενημέρωσης «Πριν χτυπήσει το κουδούνι», με σκοπό την αναγνώριση και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν στο σχολικό περιβάλλον.
Η επιστημονική ομάδα του «Χαμόγελου του Παιδιού», παρουσιάζει τον τρόπο που θα πρέπει να γίνεται η σχολική προσαρμογή σε παιδιά με συναισθηματικές ή/και συμπεριφορικές δυσκολίες.
Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές, συναισθηματικές ή/και συμπεριφορικές δυσκολίες εμφανίζουν:
- Ελλείμματα σε γνωστικές ικανότητες, όπως στην αντίληψη, στη μνήμη, στην προσοχή και συγκέντρωση, στη μεταγνώση και στα κίνητρα.
- Ελλείμματα σε κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες, όπως στην έκφραση/διαχείριση των συναισθημάτων, στην προσαρμογή σε αλλαγές, στη διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων ή στην αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους.
- Δυσκολίες στην προσαρμογή στο σχολείο, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθήματα μοναξιάς και ντροπής, στρες που εντείνεται όταν μεταβαίνουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση λόγω των αυξημένων απαιτήσεων και προσδοκιών, συναισθήματα θυμού και επιθετικότητα, αδικαιολόγητες απουσίες ή παραβατικότητα.
Οι παραπάνω δεν εμφανίζονται πάντα με τον ίδιο τρόπο ή στον ίδιο βαθμό λόγω της ανομοιογένειας που εμφανίζουν. Ωστόσο, συχνά έχουν ως αποτέλεσμα οι μαθητές να εμφανίζουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους, συναισθήματα ντροπής, ματαίωσης, άγχους, ανασφάλειας και φόβου αποτυχίας.
Επίσης, έχουν περισσότερες πιθανότητες απόρριψης από τους συνομηλίκους και ανάπτυξης αρνητικών διαπροσωπικών σχέσεων λόγω ελλειμμάτων σε γλωσσικές και ψυχοκοινωνικές δεξιότητες, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζουν στη σύναψη ισχυρών συναισθηματικών δεσμών με εκπαιδευτικούς και συνομηλίκους.
Συγχρόνως, σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται μειωμένη σχολική εμπλοκή, μειωμένα κίνητρα μάθησης και δυσκολίες στη χρήση γνωστικών και μεταγνωστικών στρατηγικών μάθησης. Κρίνεται, λοιπόν, σημαντική η ενίσχυση της σχολικής προσαρμογής των μαθητών με τέτοιου είδους δυσκολίες.
Τρόποι ενίσχυσης σχολικής προσαρμογής:
- Εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων (π.χ. διαχείριση θυμού και συναισθημάτων, κατανόηση και συμμόρφωση σε κανόνες και όρια, προαγωγή συζητήσεων και επικοινωνίας, προαγωγή συνεργασίας με συνομηλίκους, επίλυση προβλημάτων)
- Έμφαση στις δυνατότητες των παιδιών και όχι στις αδυναμίες
- Ενίσχυση διαπροσωπικών σχέσεων με συνομηλίκους και ενεργούς συμμετοχής σε ομάδες
- Καλλιέργεια αυτορρύθμισης
- Ενίσχυση υπευθυνότητας
- Σταθερά και συνεπή όρια
- Ενίσχυση κινήτρων και στοχοθεσίας
- Καλλιέργεια ενσυναίσθησης
- Καλλιέργεια ψυχικής ανθεκτικότητας
- Καλλιέργεια στρατηγικών διαχείρισης συναισθημάτων και συναισθηματικών συγκρούσεων
- Έκδηλη αγάπη, φροντίδα και υποστήριξη
- Αποφυγή επικρίσεων και αρνητικών χαρακτηρισμών
- Δημιουργία σχέσης ασφάλειας και εμπιστοσύνης, η οποία ταυτόχρονα ευνοεί την ανεξαρτησία
- Έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση πιθανών δυσκολιών
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 11611, ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Βιβλιογραφία
Αντωνίου, Α. Σ. (2011). Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ μαθησιακών δυσκολιών και στρες. Στο Γ. Παπαδάτος & Α. Μπαστέα (επιμ.), Θέματα μαθησιακών δυσκολιών και δυσλεξίας (σσ. 241-244). Σμυρνιωτάκη.
Blacher, J. Baker, B. L., & Eisenhower, A. S. (2009). Student-teacher relationship stability across early school years for children with intellectual disability or typical development, American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 114(5), 322-339.
Γενά, Α. (2011). Παιδιά με ήπιες διαταραχές μάθησης και συμπεριφοράς: Προϋποθέσεις και διδακτική μεθοδολογία για την εκπαίδευση τους στη γενική τάξη-το παράδειγμα της συνεργατικής μάθησης. Στο Μ. Ζαφειροπούλου & Α. Καλαντζή-Αζίζι (Επιμ.), Προσαρμογή στο σχολείο: Πρόληψη και αντιμετώπιση δυσκολιών. Πεδίο.
Dietz, S., & Montague, M. (2006). Attention deficit hyperactivity disorder comorbid with emotional and behavioral disorders and learning disabilities in adolescents. Exceptionality, 14, 19-33.
Gresham, F. M., Cook, C. R., Crews, D., & Kern, L., (2004). Social Skills Training for Children and Youth with Emotional and Behavioral Disorders: Validity Considerations and Future Directions. Behavioral Disorders, 30, 32-46.
Heward W. L, (2009). Exceptional children: An introduction to Special Education. Pearson Education
Κοτρώνη, Χ., & Αντωνίου, Α.-Σ. (2012). Το σχολείο ως σημαντική πηγή στρες για τους μαθητές με δυσλεξία. Σύγχρονα Θέματα Εκπαίδευσης, 2(2), 159-176.
Margalit, M. (2004). Resilience model among individuals with learning disabilities: Proximal and distal influences. Learning Disabilities Research and Practice, 18(2), 82-86.
Margalit, M. (2004). Second-generation research on resilience: Social-emotional aspects of children with learning disabilities. Learning Disabilities Research and Practice,19(1), 45-48.
Matson, J. L., (2017). Handbook of Social Behavior and Skills in Children. Springer.
Πολυχρόνη, Φ. (2011). Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Πεδίο.