Το πρωί της Παρασκευής 8 Ιουλίου οι επιβλητικοί χώροι του Αμφιθεάτρου Cotsen Hall στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη απέπνεαν αύρα σχολείου, πανεπιστημίου και, συγχρόνως, εργαστηρίου παραγωγής καινοτομίας, καθώς φιλοξενούσαν ημερίδα που διοργάνωσαν σημαντικοί ελληνικοί και διεθνείς φορείς. Αντικείμενό της ήταν τα Ζωντανά Εργαστήρια (Living Labs) ως σημείο δημιουργικής συνάντησης της Ανοικτής Καινοτομίας με την Εκπαίδευση, την Υγεία και την Κοινωνία.
Η Ελληνογερμανική Αγωγή, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η ευρωπαϊκή δεξαμενή σκέψης The Lisbon Council, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κέντρων και Μουσείων της Επιστήμης (Ecsite) και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ζωντανών Εργαστηρίων (ENoLL) έφεραν μαζί εκπαιδευτικούς, ερευνητές και διαμορφωτές πολιτικής σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Σκοπός ήταν η ενημέρωση για τις δυνατότητες που προσφέρει η υιοθέτηση της πρακτικής των Ζωντανών Εργαστηρίων για ένα σύγχρονο σχολείο ανοικτό προς την κοινωνία, για τη συμμετοχική παραγωγή καινοτομίας στο χώρο της υγείας, αλλά και, τελικά, ευρύτερα για την προώθηση της βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας στις σύγχρονες κοινωνίες με τον πολίτη ενεργό συνδημιουργό λύσεων.
Οι υψηλού επιπέδου ομιλίες και παρεμβάσεις ανέδειξαν από πολλαπλές οπτικές τόσο την ανάγκη, όσο και σημαντικές ευκαιρίες για καινοτόμες προσεγγίσεις και πολιτικές μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.
Κεντρική θέση στην εκδήλωση είχε η προσέγγιση του Ανοικτού Σχολείου ως Ζωντανού Εργαστηρίου. «Δανειζόμαστε και προσαρμόζουμε μεθόδους από το χώρο της παραγωγής καινοτομίας για να προσφέρουμε νέες δυνατότητες ανάπτυξης στη σχολική κοινότητα και ανοίγματος του σχολείου προς την κοινωνία. Σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα, οι μαθητές γίνονται συνδημιουργοί πρακτικών, καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινής ζωής που οι ίδιοι αναγνωρίζουν γύρω τους και συνειδητά επιλέγουν να αντιμετωπίσουν. Τα οφέλη είναι σημαντικά τόσο ως προς την ανάπτυξη σύγχρονων δεξιοτήτων, όσο και για το σχολείο συνολικά ως δυναμικό, ανοικτό οργανισμό που αλληλεπιδρά με την κοινότητα στο πλαίσιο της οποίας λειτουργεί, συμβάλλει στην ευημερία της, ακούει τα μηνύματα της εποχής και αποκρίνεται θετικά στις σύγχρονες προκλήσεις», εξήγησε ο Παύλος Κουλούρης, ερευνητής στο Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής και συντονιστής του ευρωπαϊκού έργου «Τα Σχολεία ως Ζωντανά Εργαστήρια».
Η μέθοδος του Σχολείου ως Ζωντανού Εργαστηρίου βρίσκεται σε συμφωνία με τις σύγχρονες προσεγγίσεις και πολιτικές στο χώρο της εκπαίδευσης, προσφέροντας ένα συγκεκριμένο τρόπο για να μετουσιωθούν οι μεγάλοι στόχοι σε καθημερινή διδακτική και μαθησιακή πράξη. Αυτό προέκυψε σαφώς από τις ομιλίες των εκπροσώπων χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής που συμμετείχαν στη συζήτηση.
Ο Αλέξανδρος Κόπτσης, Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο οποίος παρέστη στην εκδήλωση ως εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού, επεσήμανε τη συνάφεια της προσέγγισης των Ζωντανών Εργαστηρίων με πρωτοβουλίες αιχμής της εκπαιδευτικής πολιτικής, όπως τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. «Το σχολείο αλλάζει», ανέφερε. «Με πρωτοβουλίες σαν αυτή ερχόμαστε πιο κοντά στον στόχο ενός σχολείου σε διάδραση με την κοινωνία, ενός σχολείου που είναι κοιτίδα δημιουργικότητας, έκφρασης, δράσης, μιας σχολικής κοινότητας συμπεριληπτικής, ενός σχολείου σύγχρονου, αυτόνομου, με τον μαθητή στο κέντρο του». Στην ίδια κατεύθυνση, ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Ιωάννης Αντωνίου, τοποθέτησε τη συζήτηση για το Σχολείο ως Ζωντανό Εργαστήριο στο ευρύτερο πλαίσιο των πυλώνων της εκπαιδευτικής πολιτικής της Ελλάδας, με επίκεντρο τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα και μια σειρά από συμπληρωματικές πρωτοβουλίες γύρω από αυτά.
Στο νέο αυτό εκπαιδευτικό τοπίο προκύπτουν και νέες ανάγκες για επιμόρφωση και στήριξη των εκπαιδευτικών. Στην εκδήλωση παρουσιάσθηκε ως παράδειγμα σχετικής πολιτικής μια καινοτόμος προσέγγιση για την ενίσχυση της συνεχούς προσωπικής, επαγγελματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών. «Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου LOOP, αναπτύσσουμε μια νέα προσέγγιση για τη συστηματική υποστήριξη του επαγγέλματος του νέου εκπαιδευτικού μέσα από τον θεσμό του μέντορα, κάτι που σχετίζεται στενά και με τον νέο θεσμό του Παιδαγωγικού Συμβούλου-Μέντορα της σχολικής μονάδας» ανέφερε ο Δημήτρης Χαλκιώτης, Σύμβουλος Α’ στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Την ανάγκη ενδυνάμωσης της επαγγελματικής κοινότητας των εκπαιδευτικών τόνισε και ο Michael Teutsch, Επικεφαλής του Τμήματος για τα Σχολεία και την Πολυγλωσσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Είναι ανάγκη να απομακρυνθούμε από παραδοσιακές προσεγγίσεις και να δούμε τον εκπαιδευτικό ως επαγγελματία που συνεργάζεται με άλλους επαγγελματίες και ειδικούς στο πλαίσιο μιας ευρύτερης επαγγελματικής κοινότητας», σημείωσε ο κ. Teutsch.
Πέρα από την έμφαση στο Σχολείο ως Ζωντανό Εργαστήριο, ειδική αναφορά έγινε και στην εφαρμογή της μεθοδολογίας των Ζωντανών Εργαστηρίων στο χώρο της Υγείας. Ο διεθνούς κύρους Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής και Πληροφορικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Μπαμίδης μίλησε για τις υποδομές Ζωντανών Εργαστηρίων ως χώρους διεξαγωγής ανθρωποκεντρικής έρευνας και καινοτομίας στον χώρο της Υγείας, με συμμετοχή των ίδιων των ασθενών και με στόχο την άμεση εφαρμογή της έρευνας και την ωφέλεια για τον πολίτη. Ο Ευδόκιμος Κωνσταντινίδης, Πρόεδρος του European Network of Living Labs (EnoLL) και συντονιστής του ευρωπαϊκού έργου VITALISE, εστίασε σε ορισμένες ακόμα σημαντικές πτυχές της έρευνας στα Ζωντανά Εργαστήρια, όπως η καινοτομία ως διαδικασία παραγωγής προστιθέμενης αξίας, η ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης με τον ασθενή, η δυνατότητα να ακούγεται και η δική του φωνή, καθώς και η εκπαιδευτική λειτουργία των Ζωντανών Εργαστηρίων.
Τη σημασία αυτής της καινοτόμου προσέγγισης τόνισαν από τη δική τους οπτική και οι άλλοι ομιλητές. Ο Απόστολος Παπαλόης, Γενικός Γραμματέας των ευρωπαϊκών φορέων Network of Accredited Clinical Skills Centres in Europe και European Union of Medical Specialists, αναφέρθηκε στο τεράστιο και εν πολλοίς αναξιοποίητο δυναμικό της Ευρώπης και της Ελλάδας για έρευνα αιχμής στο χώρο της Υγείας, καθώς και στην ανάγκη για διεπιστημονικότητα και συνέργειες με την Εκπαίδευση. «Όλα ξεκινούν από την κουλτούρα και τη νοοτροπία που καλλιεργεί το σχολείο», τόνισε. Από την πλευρά της, η Rosina Malagrida, επικεφαλής του Ζωντανού Εργαστηρίου για την Υγεία στο Ίδρυμα IrsiCaixa της Ισπανίας, αναφέρθηκε στα Ζωντανά Εργαστήρια ως χώρους συνεργασίας με κάθε ενδιαφερόμενο μέρος, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, στην προσπάθεια για αποτελέσματα με πραγματικό αντίκτυπο στην κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης. Τόνισε χαρακτηριστικά η κ. Malagrida: «Η δουλειά στα Ζωντανά Εργαστήρια συμβάλλει ιδιαίτερα στην ανάπτυξη συστημικής σκέψης, ώστε να αντιλαμβάνεται και να αντιμετωπίζει κανείς καλύτερα την πολυπλοκότητα και αλληλεπίδραση των προβλημάτων που έχουμε μπροστά μας ως ανθρωπότητα».
Τέλος, ο Μιχάλης Δρίτσας, επικεφαλής του γραφείου του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων για την Έρευνα και Καινοτομία Χρίστου Δήμα, συνεχάρη τους διοργανωτές για μια πρωτοβουλία που, όπως είπε, «προωθεί την σύνδεση της νέας γενιάς με την έρευνα και την καινοτόμο επιχειρηματικότητα, έτσι ώστε να ανταποκριθούμε σε πρωτοφανείς απαιτήσεις των καιρών μας». Η σύνδεση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ταλέντων της νέας γενιάς με την καινοτόμο επιχειρηματικότητα για την επίλυση κρίσιμων σύγχρονων προβλημάτων ήταν, άλλωστε, και ένα από τα σημεία που ανέφερε ο Francesco Mureddu, Διευθυντής του ευρωπαϊκού οργανισμού The Lisbon Council, που αναπτύσσει οδικό χάρτη για πολιτικές που θα προωθούν την μεθοδολογία των Σχολείων ως Ζωντανών Εργαστηρίων.
Οι διαμορφωτές πολιτικής και τα μέλη του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας σίγουρα έφυγαν από την εκδήλωση με χρήσιμες ιδέες και συμπεράσματα στις αποσκευές τους για την προαγωγή της έρευνας και καινοτομίας μέσα από τα Ζωντανά Εργαστήρια, με ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών, εμβάθυνση της σχέσης μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας και μεγιστοποίηση του οφέλους από την αλληλεπίδρασή τους.
Ίσως, όμως, ακόμα πιο άμεσο για την κοινωνία να είναι το όφελος που προκύπτει από την έμπνευση, το μεράκι και τη διάθεση υπέρβασης εμποδίων και παλιών νοοτροπιών που επέδειξαν οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην εκδήλωση. Είχαν ήδη περάσει πέντε μέρες ανταλλαγής καλών πρακτικών και ιδεών με συναδέλφους από έντεκα χώρες στο Θερινό Σχολείο Επαγγελματικής Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών που διοργάνωσε η Ελληνογερμανική Αγωγή με θέμα τα σχολεία ως ζωντανά εργαστήρια αντιμετώπισης σύγχρονων προκλήσεων που σχετίζονται με το Σύστημα της Τροφής. Η εκδήλωση της Παρασκευής έκλεισε με μια σύντομη τελετή προς τιμή αυτών των εκπαιδευτικών, που, ξεκινώντας το δημιουργικό ταξίδι με τη σκέψη «Πώς θα ήταν το σχολείο αν…», πέρασαν στην πράξη του συνσχεδιασμού σχολικών δράσεων Ζωντανού Εργαστηρίου προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μαθητών τους και της τοπικής κοινότητας που φιλοξενεί το σχολείο τους.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η Υγεία και η Εκπαίδευση έχουν δεχθεί άνευ προηγουμένου πίεση να ανταποκριθούν σε πρωτοφανείς απαιτήσεις, υπό ακραίες συνθήκες. Η συζήτηση που διεξήχθη στις 8 Ιουλίου παράλληλα στην Αθήνα και στον οικείο πια σε πολλούς ψηφιακό κόσμο, ανέδειξε πως τα διδάγματα που αντλούμε από την καθημερινή μάχη με αυτές και άλλες παγκόσμιες προκλήσεις, προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία επανεκκίνησης παραδοσιακών συστημάτων, όπως το εκπαιδευτικό σύστημα, μέσα από τα Ζωντανά Εργαστήρια.
Περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση:
Ολόκληρη η ημερίδα διατίθεται για παρακολούθηση εδώ (κανάλι στην ελληνική γλώσσα, με διερμηνεία των ομιλιών που έγιναν στα Αγγλικά):
