Λόγια άντρα, γύρω στα 50 που ειπώθηκαν δημόσια κάπου στο κέντρο της Αθήνας. Αδιαφορώντας αν τον ακούει κι άλλος κόσμος εκτός από την παρέα του, αφού δεν χαμήλωσε καθόλου τον τόνο της φωνής του. Ένιωθε πολύ περήφανος. Γελούσε και το απολάμβανε.
«Έχω βρει 2 Ουκρανές, πολύ καλά κομμάτια, τώρα με τον πόλεμο έχει γίνει χαμός. Θα τις φιλοξενήσω. Και θα μένουν και τσάμπα και τους ρίχνω και κανέναν που και που».
Λόγια άντρα, γύρω στα 50 που ειπώθηκαν δημόσια κάπου στο κέντρο της Αθήνας. Αδιαφορώντας αν τον ακούει κι άλλος κόσμος εκτός από την παρέα του, αφού δεν χαμήλωσε καθόλου τον τόνο της φωνής του. Ένιωθε πολύ περήφανος. Γελούσε και το απολάμβανε.
Αισχρός; Χυδαίος; Σεξιστής; Ρατσιστής; Φασίστας; Κυνικός; Ίσως κάποια από αυτά, ίσως όλα, ίσως κι άλλα. Σίγουρα όμως δεν είναι ο μόνος. Υπάρχουν πολλοί άλλοι. Άλλοι που δεν τα φωνάζουν, τα λένε μόνο χαμηλόφωνα ή εμπιστευτικά στους φίλους τους. Κι άλλοι που δεν τα λένε καν. Τα πράττουν. Κι ύστερα πάνε στη γυναίκα τους ή την εκκλησία.
Το «Προσεχώς Βουλγάρες» ήταν σκηνική παραγωγή του Τζίμη Πανούση, που παρουσιάστηκε την άνοιξη του 1997 στην αίθουσα «Μύλος» – τέρμα Πατησίων. Τρεις σχεδόν δεκαετίες μετά δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. Η παράσταση, που αυτοχαρακτηριζόταν σαρκαστικά «κοινωνικό δράμα», ήταν «εικονοκλαστική», ενταγμένη στο κοινωνικό πλαίσιο της εποχής. Η έμφαση δινόταν στο γεγονός ότι, πολλές κοπέλες από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και την πρώην Σοβιετική Ένωση, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον ύστερα από την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», είχαν κατακλύσει την Ελλάδα, ως προϊόν έτοιμο προς κατανάλωση και εκμετάλλευση, προσωπική και επιχειρηματική. Ο τίτλος της παράστασης ήταν μια σατιρική αναφορά στην πραγματικότητα της «διψασμένης για φρέσκια αλλοδαπή σάρκα γερασμένης ελληνικής επαρχίας, αυτής, όπου από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 πλημμύρισε με έμψυχα βαλκανικά και σοβιετικά «προϊόντα» ανοιχτά προς κάθε χρήση και κατάχρηση».
Ο Τζίμης Πανούσης θεωρούνταν υπερβολικός αλλά σε μία σκηνή της ταινίας «Βαλκανιζατέρ», της ίδιας χρονιάς, υπάρχει ταμπλό σε δρόμο της Βόρειας Ελλάδας που διαφημίζει «Προσεχώς 40 Βουλγάρες». Μάλλον την πραγματικότητα απέδιδε ο «Τζιμάκος», έστω και στην υπερβολή της. Στις παρυφές κάθε ευυπόληπτου ελληνικού χωριού, πίσω από την επιγραφή «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» που κοσμούσε τους τοίχους και τις συνειδήσεις του οικογενειάρχη Έλληνα υψώνονταν χρόνο με το χρόνο ταμπέλες γαρνιρισμένες με πορτοκαλοκίτρινα φωτάκια και επιγραφές του στυλ «Προσεχώς Βουλγάρες».
Το σκληρό κονσομασιόν άνθισε και η οικονομική μετανάστευση, συνώνυμο της δυστυχίας, μετατράπηκε σε ευκαιρία για να βγουν όλα τα σεξουαλικά απωθημένα των αντρών. Οι νταβατζήδες θησαύρισαν , η πολιτεία έκανε τα στραβά μάτια δια των οργάνων της και οι ιθύνοντες προσέφεραν κάλυψη με την σιωπή τους. Τα όνειρα των γυναικών αυτών για μια καλύτερη ζωή πέτρωσαν μαζί με την ψυχή τους.
Στο θέατρο «Μικρό Χορν» ξανανέβηκε φέτος το έργο «Αξύριστα πηγούνια». Κι αυτό γράφτηκε πριν χρόνια αλλά είναι και τόσο επίκαιρο συνάμα. Ο συγγραφέας του, ο Γιάννης Τσίρος δεν καταγράφει απλά την πραγματικότητα που λίγο-πολύ ξέρουμε όλοι. Εμβαθύνει. Τον απασχολεί το ανδρικό βλέμμα στη γυναικεία υπόσταση και συνεπακόλουθα ο σεξισμός, η εκμετάλλευση και η εμπορευματοποίησή της από μία φαλλοκρατική, πατριαρχική κοινωνία. Το εύρημά του είναι ότι βάζει στο επίκεντρο του δραματικού ενδιαφέροντος μία στρίπερ, μια ξένη γυναίκα που βρισκόταν παράνομα στην Ελλάδα, όμως στη σκηνή βλέπουμε τρεις άνδρες. Το έργο παρουσιάζει έντεχνα μια ανδρική μικροκοινωνία, στην οποία κάθε ήρωας αντιπροσωπεύει και μια διαφορετική στάση απέναντι στη γυναίκα, την ξένη, την κατώτερη.
Οι άνδρες πάνω στη σκηνή είναι τρεις αλλά οι χαρακτήρες και οι κοινωνικές ομάδες που εκπροσωπούν είναι πολλαπλάσιοι. Είναι το χωριατόπαιδο το αγνό αλλά και μπρουτάλ. Που αγαπάει τη γυναίκα αλλά μόνο αν είναι «δική του». Αλλιώς είναι «πουτάνα». Που θέλει την «ξένη» αλλά ζορίζεται να την παντρευτεί. Που τη θέλει στο σπίτι του αλλά δεν θα διστάσει να τη στείλει για δουλειά στο στριπτιζάδικο «για δυό μήνες, για να βγάλει κάτι γραμμάτια». Που θα την πάει στη μάνα του ως «λάφυρο» κυνηγού αλλά θα την βάλει να κάνει και τρεις εκτρώσεις γιατί «ακόμα δεν είναι έτοιμος για γάμο».
Είναι και το νέο παιδί. Αυτό που δε βίωσε τη σεξουαλική στέρηση προηγούμενων γενιών και τη βλέπει μόνο ως μία πολύ θελκτική κοπέλα. Ως άνθρωπο που παλεύει για την επιβίωση. Μήπως κι αυτός δεν αγωνιά κάθε μέρα για το αν θα έχει δουλειά, αν θα βγάλει το μήνα ; Τη θέλει πολύ αλλά δεν θα την εκμεταλλευτεί. Θα τη βοηθήσει όσο μπορεί, θα αηδιάσει από τη συμπεριφορά των «καθώς πρέπει» γύρω του και θα παλέψει με τον εαυτό του για να μη γίνει θύτης. Αλλά μήπως και οι θύτες δεν είναι ταυτόχρονα κι οι ίδιοι θύματα; Θύματα της ανδρικής τους φύσης, θύματα της συντηρητικής κοινωνίας στην οποία μεγάλωσαν αλλά και των εξουσιαστικών σχέσεων στις οποίες εκπαιδεύτηκαν ;
Είναι και ο ευυπόληπτος οικογενειάρχης. Αυτός που δεν επιτρέπει κουβέντες για τη γυναίκα του. «Ασ’ την ήσυχη, είναι σύζυγος και μάνα». Θα πάει όμως στο στριπτιζάδικο. Γενικά είναι «κύριος» στη συμπεριφορά του και ξέρει που μπορεί να απλώσει το χέρι του. Αυτή όμως είναι στρίπερ, δεν είναι σαν τη γυναίκα του κι «αφού έχει πάει με χίλιους θα πει σε μένα όχι ;»
Τί κι αν είναι «γκόμενα» φίλου του, στριπτιζού είναι, δικαιούται. Εντός ορίων είναι. Εντός βαθύτατης υποκρισίας ταυτόχρονα. Δεν είναι βιασμός αυτό που κάνει. Χρήση είναι. Αυτός όμως είναι ο προϊστάμενος. Κρίνει και κουμαντάρει. Ξέρει ποια θα στριμώξει και ποια όχι. Έχει κριτήρια και σκέψη κι έτσι τα έχει καλά με τον εαυτό του. Δικαιολογεί «εκείνο το βράδυ» και «πάει παρακάτω». Δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε. Δε μιλάμε.
Αντίθετα στην Ανατολή δεν έχουν ενδοιασμούς να μιλάνε. Οι ισλαμιστές του ISIS έχουν επίσημα τις «σκλάβες του σεξ» για να ικανοποιούν τις «ανάγκες» τους. Είναι και λέγονται έτσι. Στην Τουρκία υπάρχει μια ενδιάμεση κατάσταση αφού υπάρχει και το φλερτ με την Ευρωπαϊκή Ένωση και μπαίνει φερετζές στο θέμα της αντιμετώπισης των γυναικών.
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πολιτισμού της Κωνσταντινούπολης Δρ. Χασάν Κονί όμως, ο οποίος συνδέθηκε μέσω βίντεο σε ζωντανή μετάδοση της Habertürk (τουρκικός τηλεοπτικός σταθμός υψηλής τηλεθέασης) για να ερμηνεύσει τον πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών, έκανε χθες δηλώσεις χωρίς να κρατάει πολιτικές ισορροπίες. Υποστηρίζοντας ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να διαχειριστεί τη μετανάστευση από την Ουκρανία λόγω του πολέμου, ο Χασάν Κονί δήλωσε ότι ο αριθμός των μεταναστών είναι 1,5 εκατομμύριο και πρόσθεσε:
«Θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Φυσικά, οι άντρες μας περιμένουν να έρθουν οι Ουκρανές, αλλά δυστυχώς αυτές πηγαίνουν στην Ευρώπη. Αυτό είναι άλλο θέμα. Το λέω ως λογοτεχνική αναφορά, αλλά «αυτό αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Το αναφέρουν και ως ευκαιρία», τόνισε.
Η Ιρίνα, η στρίπερ του θεατρικού έργου, γεννήθηκε στην Ουκρανία αλλά έφυγε έφηβη για την Ελλάδα όταν το χωριό της έγινε τεχνητή λίμνη. Κι αυτή δε μιλάει καθόλου σε όλο το έργο. Κι όμως, λέει τα περισσότερα. Με το βλέμμα της. Με τη σιωπή της, την παγωμένη όπως και τα όνειρά της. Ελεύθερη ήθελε να ζήσει και εδώ δεν ξέρει ποιανού σκλάβα είναι.
Το χειρότερο, το πιο απεχθές έγκλημα είναι ο πόλεμος. Για τις χιλιάδες Ιρίνες όμως ο πόλεμος είναι παντού κι αυτές θύματά του. Ο εχθρός τους δεν έχει Καλάσνικοφ, έχει χαμόγελο και εξουσία. Δεν είναι ένας. Είναι πολλοί, είναι ανάμεσά μας.
Ντάλης Βαγγέλης
χημικός
