Διάδωσέ το
“Ο εκπαιδευτικός, από την ώρα που θα βρεθεί στο σχολείο, μέχρι να φύγει, είναι kept on the hop! Ελάχιστα από τα καθημερινά γεγονότα είναι προδιαγεγραμμένα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας αυτής αναλώνεται στην προσπάθεια επίλυσης απρογραμμάτιστων γεγονότων, τα οποία απαιτούν λύση εκείνη ακριβώς τη στιγμή”
Εργατοώρες-φάντασμα!
Συχνά πυκνά στον δημόσιο διάλογο υπεισέρχεται η «κριτική» για το ωράριο, τα καθήκοντα και -δευτερευόντως και όχι πάντα- για τη φύση και τις αρμοδιότητες των εκπαιδευτικών. Η συζήτηση έχει και διεθνές ενδιαφέρον, αφού οι παρανοήσεις σχετικά με τα παραπάνω και οι όποιες παρεξηγήσεις, που συνακόλουθα και αναπόφευκτα ακολουθούν, δεν έχουν αποκλειστικό αντικείμενο τον Έλληνα εκπαιδευτικό.
Σε κάθε μέτρηση τίθεται το ζήτημα της ποσοτικής και ποιοτικής διαβάθμισης. Το πλέον εύκολο είναι το προφανές της ποσοτικής μέτρησης: οι εκπαιδευτικοί έχουν συγκεκριμένο ωράριο, το οποίο υποχρεωτικά τηρείται απαρέγκλιτα. Τι γίνεται, όμως, όταν μέσα στην πολυνομία, η οποία χαρακτηρίζει την εκπαιδευτική νομοθεσία και το υπαλληλικό δίκαιο γενικά, προβλέπονται καθήκοντα και αρμοδιότητες, το εύρος των οποίων ξεπερνά αναπόδραστα το ωράριο αυτό; Ας το κρατήσουμε για την ώρα ως έχει…
Πέρα, ωστόσο, από την ποσοτική υπάρχει, όπως είπαμε, η ποιοτική μέτρηση κάθε έργου. Αναμφίβολα κάθε εργασία επιτελεί κομμάτι της κοινωνικής διεργασίας αναγκαίο και εξίσου ουσιώδες για την εύρυθμη κοινωνική ζωή. Η όποια αξιολογική ιεράρχηση έχει συμβατικό, κοινωνιολογικά ορισμένο βαθμό αποδοχής και στάτους. Μολαταύτα κάθε εργατοώρα έχει τη δική της «βαρύτητα». Σε αυτό συνηγορούν άλλοτε μετρήσιμα και άλλοτε μη μετρήσιμα (ποσοτικά) στοιχεία σχετικά με τη φύση κάθε έργου. Ας το αφήσουμε έτσι για λίγο κι αυτό…
Ο Έλληνας εκπαιδευτικός επιτελεί -ιδίως στις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου- έργο σύνθετο, το οποίο, πέρα από τα διδακτικά καθήκοντα, επιφορτίζεται με καθημερινή γραφειοκρατία. Από την πιο απλή και λογικά συναγόμενη τήρηση βιβλίου αξιολόγησης και απουσιών, μέχρι την τελευταία αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου που τους ανατέθηκε. Η διδακτική πράξη προϋποθέτει καθημερινή ενασχόληση, το ελάχιστο χρονικό πλαίσιο της οποίας δεν έχει καθοριστεί (πώς θα μπορούσε άλλωστε;).
Τι είναι αυτή η απασχόληση εκτός σχολικού ωραρίου και ποιες πράξεις προσμετρώνται σε αυτή; Για παράδειγμα, η προετοιμασία του μαθήματος της επόμενης μέρας; Οπωσδήποτε. Η διόρθωση γραπτών; Αναμφίβολα. Η δημιουργία ασκήσεων; Η περιήγηση στο διαδίκτυο για εξεύρεση υλικού; Η αναζήτηση οπτικοακουστικπού και άλλου υλικού, η συνομιλία στο τηλέφωνο με τους γονείς, οι απογευματινές συναντήσεις με τους γονείς, ή απογευματινές εκδηλώσεις; Αυτά και άλλα τόσα, μικρότερα ή μεγαλύτερα, σημαντικότερα ή όχι και τόσο σημαντικά, φαίνονται κάπου; Δε λέμε αν τελικά αποκλίνει όλο αυτό από το τυπικό ωράριο, αλλά αν καν φαίνεται κάπου! Πουθενά…
Τι σημαίνει, όμως, ποιοτική διαβάθμιση; Γιατί μία εργατοώρα στο χειρουργείο αντιστοιχεί σε περισσότερες μιας άλλης εργασίας ενδεχομένως (αυτή η απόκλιση πραγματώνεται με τη θέσπιση ειδικών μισθολογίων ή ειδικού ωραρίου). Δε θα γίνουμε κουραστικοί. Είναι περιττό να επαναλαμβάνουμε τις ιδιαιτερότητες της διδακτικής επαγγελματικής εμπειρίας.
Είναι γεγονός ότι σε όλο τον κόσμο ισχύουν διαφορετικά πρότυπα εργασιακού ωραρίου από το κοινό οχτάωρο, αποδεχόμενα ότι πρόκειται για ανάγκη αδήριτη. Θα σταθούμε στην προφανή διαπίστωση: Ο εκπαιδευτικός, από την ώρα που θα βρεθεί στο σχολείο, μέχρι να φύγει, είναι kept on the hop! Ελάχιστα από τα καθημερινά γεγονότα είναι προδιαγεγραμμένα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας αυτής αναλώνεται στην προσπάθεια επίλυσης απρογραμμάτιστων γεγονότων, τα οποία απαιτούν λύση εκείνη ακριβώς τη στιγμή, αναγκάζοντάς τον να λειτουργεί ως ένα πολύεδρο βασικών γνώσεων στα επιστημονικά αντικείμενα, δεύτερο σημαντικό άλλο και με υπεράνθρωπες κοινωνικές ικανότητες. Ακόμη και η πιο καλοκουρδισμένη μηχανή θα έπεφτε σε…αρρυθμίες!
Προφανώς αυτή η πραγματικότητα δημιουργεί και τις αντίστοιχες προσδοκίες από την κοινωνία. Δημιουργεί μια αυταπάτη: ότι ο εκπαιδευτικός οφείλει να ανταπεξέρχεται σε όλα αυτά με επάρκεια και αν δεν μπορεί, τότε είναι δικό του σφάλμα/πρόβλημα! Είναι όμως;
Αυτοί, που χαράσσουν εκπαιδευτική πολιτική, δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι δε γνωρίζουν. Ότι δεν μπορούν να αντιληφθούν πως η γραφειοκρατική υπερφόρτωση καθιστά ανεπαρκή τον εκπαιδευτικό ήδη πριν εισέλθει στην τάξη. Τον «καίει» επαγγελματικά στα πρώτα λίγα χρόνια της υπηρεσίας του. Τραγικό παράδειγμα, ο «αγοραίος» τρόπος με τον οποίο η Αγγλία αντιμετώπισε τους ανθρώπους της εκπαίδευσης, οδηγώντας ένα μεγάλο ποσοστό αυτών στην έξοδο από το επάγγελμα στην πρώτη κιόλας πενταετία!
Για να συνοψίσουμε. Ακόμη και ο πλέον απαθής (ναι, υπάρχουν κι αυτοί) εκπαιδευτικός δεν μπορεί να μπει απροετοίμαστος στην τάξη. Η ζωή του θα γίνει πολύ δύσκολη. Οι ώρες απασχόλησης των εκπαιδευτικών δεν είναι αυτές που ο νόμος τυπικά ορίζει. Είναι πολλές περισσότερες, απλήρωτες και πλείστες εξ αυτών οικεία βουλήσει! Γιατί αυτό το τελευταίο; Αυτό είναι ένα μυστικό του επαγγέλματος…Ίσως επειδή αυτές οι ώρες-φαντάσματα αντικατοπτρίζονται στο παιδικό χαμόγελο και τη σφιχτή χειραψία των γονέων, στα αμοιβαία δάκρυα στο τέλος της χρονιάς. Ίσως τελικά αυτές οι υπερωρίες να μην μπορούν να βρουν αντάξιο υλικό αντίκρισμα.
Η πολιτεία, ωστόσο, φέρει την ηθική και πολιτική ευθύνη να αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα της διαδικασίας, το ποσό και την ποιότητα της προσπάθειας των ανθρώπων της εκπαίδευσης και να απέχει από κάθε προσπάθεια πολιτικοποίησης της παιδείας, εν είδει προεκλογικών διακηρύξεων και στο πλαίσιο του κοινωνικού αυτοματισμού.
Παπανικολάου Χρήστος
Εκπ/κός ΠΕ70
Διαβάστε επίσης:
Ανακοίνωση της ΟΛΜΕ για την «εσωτερική κάλυψη” των κενών από τους εκπαιδευτικούς
