Με Βικτωριανή υποκρισία, προβάλλεται ως τεκμήριο της αθωότητάς του εξεταστικού συστήματος η δυνατότητα που παρέχει σε όλους να διαγωνιστούν ισότιμα, κάτω από τις ίδιες συνθήκες και με τα ίδια θέματα, για την είσοδό τους στη Σχολή που επιθυμούν, εξαγνισμένο στην «κολυμβήθρα» των μαρτύρων υπεράσπισης, επιτυχόντων και αποτυχόντων που, ως πρώην υποψήφιοι, βεβαιώνουν μπροστά στις κάμερες την αντικειμενικότητα της επιλογής.
Ο Ιούνιος εκτός των άλλων έχει χαρακτηριστεί ως ο μήνας του μεγάλου –εξεταστικού- ανταγωνισμού. Εκατό χιλιάδες και πλέον μαθητές και απόφοιτοι και οι οικογένειές τους «ζουν» την αγωνία των πανελλαδικών εξετάσεων και βεβαίως και των αποτελεσμάτων τους.
Από την περίοδο που θεσπίστηκαν μέχρι σήμερα οι εξετάσεις για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με όποια μορφή κι αν έγιναν, όποιο όνομα κι αν πήραν, Ακαδημαϊκό Απολυτήριο, Εισιτήριες Εξετάσεις, Πανελλήνιες, Πανελλαδικές, Γενικές Εξετάσεις, είχαν ένα κοινό βασικό χαρακτηριστικό: το νομιμοποιητικό τους λόγο. Πραγματικά δεν υπάρχει Εξεταστικό σύστημα, τα τελευταία πενήντα χρόνια, που να μην περιλάμβανε στην Εισηγητική του Έκθεση σαν στόχους και σαν δικαιολογητικό λόγο της θέσπισής του τον περιορισμό της παραπαιδείας, την αντικειμενική και αξιοκρατική επιλογή των μαθητών, την ισότητα ευκαιριών, το άνοιγμα του Πανεπιστημίου, το τέλος του «ασφυκτικού εναγκαλισμού» του Λυκείου από τις απαιτήσεις των εξετάσεων και τη φραστική καταδίκη της έμφασης στην απομνημόνευση.
Όμως, στην πιο «ταραγμένη ζώνη» του σχολείου κονιορτοποιούνταν στα γρήγορα όλες οι διακηρύξεις και οι «υποσχετικές» του υπουργείου Παιδείας μαζί με τις «προίκες» των εξεταστικών συστημάτων: οι πανελλαδικές εξετάσεις άφηναν και αφήνουν έξω από την Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση μεγάλο μέρος των υποψηφίων, δημιουργούσαν και δημιουργούν «εργολάβους των εξετάσεων» (φροντιστήρια- ιδιαίτερα μαθήματα), «ροκάνιζαν» και “ροκανίζουν” τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, και βέβαια, προκαλούσαν και προκαλούν μεταλλάξεις στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία!
Παράλληλα η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης έχει κάνει φανερό ότι η «μάχη» των υποψηφίων στις Γενικές Εξετάσεις είναι «μάχη» που γίνεται με κοινωνικούς όρους, και ότι η όποια ελαστικότητα του Ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος σε καμιά περίπτωση δε μπόρεσε να αναιρέσει το γεγονός ότι οι γόνοι ευνοημένων -οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά- οικογενειών είχαν και έχουν απείρως μεγαλύτερες δυνατότητες πρόσβασης στα Α.Ε.Ι. και ιδιαίτερα στις προνομιούχες σχολές τους. Το επάγγελμα και το μορφωτικό επίπεδο των γονέων δεν αναδεικνύεται μόνο ως ένας σημαντικός παράγοντας διαφοροποίησης των σχετικών πιθανοτήτων πρόσβασης στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση αλλά επηρεάζει σημαντικά και την κατανομή στις διάφορες σχολές των φοιτητών από διάφορες επαγγελματικές κατηγορίες, καθώς η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι σπουδές που οδηγούν σε επαγγέλματα υψηλού κοινωνικού κύρους (όπως π.χ. ιατρικές σπουδές, Νομικές, Πολυτεχνικές, Η/Υ, κλπ) εμφανίζουν σχεδόν ακραίες κοινωνικές διαφορές στη σύνθεση των φοιτητών.
Ωστόσο, με Βικτωριανή υποκρισία, προβάλλεται ως τεκμήριο της αθωότητάς του εξεταστικού συστήματος η δυνατότητα που παρέχει σε όλους να διαγωνιστούν ισότιμα, κάτω από τις ίδιες συνθήκες και με τα ίδια θέματα, για την είσοδό τους στη Σχολή που επιθυμούν, εξαγνισμένο στην «κολυμβήθρα» των μαρτύρων υπεράσπισης, επιτυχόντων και αποτυχόντων που, ως πρώην υποψήφιοι, βεβαιώνουν μπροστά στις κάμερες την αντικειμενικότητα της επιλογής.
Ακόμη οι πανελλήνιες εξετάσεις ήταν πάντα ένας μηχανισμός παραεκπαίδευσης της παιδείας. Αρκεί να δει κανείς τον κεντρικό ρόλο που παίζουν στον καθορισμό της διδακτέας ύλης, αδιαφορώντας για ό,τι υλικό δεν σχετίζεται με τις εξετάσεις. Αρκεί να δει κανείς τα θέματα στα οποία διαγωνίζονται κάθε χρόνο οι υποψήφιοι:
Με θέματα σωστά ή λανθασμένα, σύμφωνα ή όχι με τους στόχους, θεωρητικά ή πρακτικά, έξυπνα ή ηλίθια, πονηρά ή παπαγαλίστικα, ο πραγματικός στόχος των εξετάσεων που είναι να επιλεγούν κάποιοι με τρόπο που να φαντάζει αντικειμενικός, επιτυγχάνεται. Αυτή η γραμμή καθορίζει και τη στάση που οφείλουν να τηρήσουν μαθητές και καθηγητές στο σχολικό μάθημα. Αντί της προαγωγής της κρίσης, την εμβάθυνση, τη γενίκευση, την ανακάλυψη της ομορφιάς, η αξιολόγηση που αναμένεται οδηγεί στην απομνημόνευση τύπων και μεθοδολογιών, στην προπόνηση και όχι στην επιστημονική μελέτη.
Στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας δεν υπάρχει καθόλου το ταξίδι, υπάρχει μόνο ο προορισμός. Από το προνήπιο ένα παιδί αντιμετωπίζεται ως ένας ακόμα υποψήφιος για την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι Πανελλαδικές εξετάσεις έχουν προβληθεί σαν το Άγιο Δισκοπότηρο της σχολικής εκπαίδευσης.
