Του Νίκου Τσούλια, Γραμματέα του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
Οι εκπαιδευτικοί δύσκολα αλλάζουν ή τροποποιούν τη διδασκαλία τους. Μπορεί να παίρνουν πρωτοβουλίες και να εφαρμόζουν καινοτομίες στις πολλαπλές λειτουργίες του σχολείου αλλά μέσα στην αίθουσα τα βήματα ανανέωσης είναι διστακτικά. Υπάρχει λόγος. Κάθε εκπαιδευτικός με το πέρασμα του χρόνου και αξιοποιώντας δημιουργικά την εμπειρία του διαμορφώνει μια σταθερή γραμμή πλεύσης που ξέρει ότι είναι δοκιμασμένη και ότι έχει μια άλφα αποτελεσματικότητα. Οι όποιες τροποποιήσεις πάνω στο κυρίαρχο μοτίβο του δεν αμφισβητούν το γενικότερο τρόπο διδασκαλίας του.
Όμως οι αλλαγές και οι πειραματισμοί είναι απόλυτα αναγκαίοι. Αρκεί να σκεφτούμε το εξής. Είναι δυνατόν στη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδρομής των 35 χρόνων να υπάρχει άκαμπτος τρόπος διδασκαλίας, όταν τα πάντα γύρω μας αλλάζουν όλο και πιο γρήγορα; Ιδιαίτερα στους σημερινούς καιρούς με την επιταχυνόμενη παγκοσμιοποίοιηση και με τις τεχνολογικές εξελίξεις να μην έχουν τελειωμό, η ανάγκη προσαρμογής του σχολείου στα extramuros δρώμενα είναι αδήριτη ανάγκη.
Κάθε εκπαιδευτικός, όταν ανανεώνει τον τρόπο και τα εργαλεία διδασκαλίας του και ενσωματώνει τα νέα στοιχεία του, νιώθει αφενός μια πνευματική ικανοποίηση και αφετέρου μια ισχυρή αίσθηση ανανέωσης. Και αυτό είναι πνοή δημιουργικότητας και ομορφιάς. Από τα προσωπικά παραδείγματα τέτοιας ανανέωσης σημειώνω δύο, που με βοήθησαν με ριζοσπαστικό τρόπο στην ενίσχυση της διδασκαλίας.
Η χρησιμοποίηση «Ερωτηματολογίου» με περιεχόμενο την αξιολόγηση της εκπαιδευτικής μου λειτουργίας από τους μαθητές του λυκείου μου αφενός άλλαξε σημαντικά την εικόνα που είχα ο ίδιος για αυτό το ζήτημα (αυτογνωσία χωρίς σχετική ετερογνωσία υπάρχει;) και αφετέρου με οδήγησε στην τροποποίηση της όλης συμπεριφοράς μου με βάση τις κατά γενικό κανόνα πολύ εύστοχες και δημιουργικές παρατηρήσεις των μαθητών μου. Ήταν μια τομή στην εκπαιδευτική μου πορεία και αναλογίστηκα πόσο πιο καλά θα ήταν αν είχα προχωρήσει σε αυτή την καινοτομία από τα πρώτα χρόνια της καριέρας μου και όχι από τα μεσαία.
Η ψηφιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού μου και η πολλαπλή χρήση των ηλεκτρονικών μέσων μού ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας και μου απελευθέρωσε πολύτιμο χρόνο, που τον χρησιμοποιούσα για συζήτηση και επεξεργασίες επί των ασκήσεων και των προβλημάτων, που πάντα ενδιέφεραν τους μαθητές ιδιαίτερα της Γ΄ τάξης για τις ανάγκες των Πανελλαδικών Εξετάσεων.
Η χρησιμοποίηση του power point, των φωτογραφιών και των βίντεο με προβολές με τη βοήθεια του λάπτοπ σχεδόν καθημερινά στο εργαστήριο ανέτρεψε την τόσο παραδοσιακή εικόνα της κιμωλίας. Παλιότερα χρησιμοποιούσα τις φωτογραφίες του σχολικού βιβλίου αλλά τι δυνατότητες μεταδοτικότητας μπορεί να είχα σε σχέση με την εφαρμογή των δυνατοτήτων του ψηφιακού κόσμου;
Πώς να διδάσκεις και να κατανοεί ο μαθητής το φαινόμενο της Μίτωσης, για παράδειγμα, με τα αδρά στιγμιότυπα των διάφορων φάσεών της στην απεικόνισή μου στον πίνακα σε σύγκριση με την εκτύλιξη του όλου φαινομένου σε βίντεο και με την σχετική επεξεργασία; Οι μαθητές βιώνουν πλέον έναν πολιτισμό εικόνας. Μπορεί το σχολείο να παραμένει αγκυλωμένο μόνο πίσω από τις συνθήκες και τη σημειολογία της κιμωλίας;
Μπορούσα να μετασχηματίζω, να ανανεώνω και να εμπλουτίζω το εκπαιδευτικό υλικό είτε με τις δικές μου νέες προσεγγίσεις είτε με τον εμπλουτισμό του από άλλες βιβλιογραφικές πηγές με απίθανα εύκολο τρόπο. Η αντίστοιχη χειρόγραφη διαδικασία μου φάνηκε εκ των υστέρων τόσο μακρινή – σχεδόν «πρωτόγονη»!
Φυσικά, δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει να κοπεί το διαχρονικό νήμα της διδασκαλίας, της διαπαιδαγώγησης και της κοινωνικοποίησης των μαθητών. Θεωρώ ότι οφείλουμε να ενσωματώνουμε με κριτικό και δημιουργικό τρόπο τα νέα εργαλεία και τις νέες μεθόδους με ανοιχτό πνεύμα. Ο συνεχής εκδημοκρατισμός και εκσυγχρονισμός του σχολείου είναι ουσιώδες στοιχείο για μια καλή εκπαίδευση!
Κατά τη γνώμη μου, βασικό πρόταγμα των εκπαιδευτικών πρέπει να είναι τα εξής. α) Οι νέες τεχνολογίες και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του σχολείου και της εκπαίδευσης οφείλουν να είναι εργαλεία και μέθοδοι – και όχι αυτοσκοπός ή πεδίο χειραγώγησης του σχολείου – στην υπηρεσία των διαχρονικών αξιών και αρχών της παιδείας και της αγωγής! β) Οι πειραματισμοί, η έρευνα, η αναζήτηση, η ανανέωση πρέπει να είναι καθοδηγητικά νήματα στο μορφωτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του σχολείου.
