Τροπολογία από το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής αναφορικά με τα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων, στον απόηχο των αντιδράσεων για το προτεινόμενο μοντέλο από την κυβέρνηση της ΝΔ
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής κατέθεσε στη Βουλή πολυτροπολογία για τα , στον απόηχο για το προτεινόμενο μοντέλο από την κυβέρνηση της ΝΔ.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η επιχειρούμενη αλλαγή του μοντέλου διοίκησης (2η προσπάθεια τα τελευταία 10 χρόνια), επί της ουσίας χρεώνει τις αδυναμίες και δυσλειτουργίες του ελληνικού παν/μίου στο αυτοδιοίκητο των παν/μίων. Όμως το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο του παν/μίου – συστατικό στοιχείο της ταυτότητας του – δεν ενισχύεται σε καμία περίπτωση με το προτεινόμενο μοντέλο. Γιατί το μοντέλο αυτό είναι απόλυτα συγκεντρωτικό και δεν αποκεντρώνει αρμοδιότητες και αποφάσεις στο εσωτερικό του Θεσμού, οδηγώντας σε προκρούστειες λογικές διοίκησης, αποτυχημένες και γραφειοκρατικές. Και αντί το Συμβούλιο να έχει γνωμοδοτικό και στρατηγικό ρόλο, συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό διοικητικών και οικονομικών αρμοδιοτήτων, ενώ οι Αντιπρυτάνεις καλούνται να διεκπεραιώνουν τις πολιτικές Πρύτανη και ΣΔ, χωρίς καν να έχουν εκλεγεί και χωρίς να συμμετέχουν σε κανένα συλλογικό όργανο διοίκησης.
Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι ο νέος εκτελεστικός Δ/ντής, ο οποίος θα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του Συμβουλίου Διοίκησης και των διοικητικών υπηρεσιών, θα υπάγεται απ’ ευθείας στο ΣΔ κατά συνέπεια και στον Πρύτανη ως μέλος του ΣΔ, αλλά όχι και στους Αντιπρυτάνεις. Η προσθήκη ενός επιπλέον επιπέδου διοίκησης μαζί με εκείνα της Συγκλήτου, των πρυτανικών αρχών, των κοσμητειών και των Συνελεύσεων Τμημάτων , κ.α, θα έχει ως πιθανό αποτέλεσμα την αύξηση της γραφειοκρατίας, τις διοικητικές ασάφειες.
Ενώ το επιχείρημα ότι με τα ΣΔ θα περιοριστεί η διοικητική εξάρτηση των ΑΕΙ από το Υπ. Παιδείας δεν ευσταθεί καθώς η νομική φύση των ίδιων των ΑΕΙ ως ΝΠΔΔ τελούν υπό την εποπτεία του κράτους το οποίο ως κύριος χρηματοδότης τους, ασκεί τις προβλεπόμενες από το νόμο αρμοδιότητας περί ελέγχων και δημοσίου λογιστικού αλλά και όλων των διοικητικών πράξεων που προκαλούν δαπάνη.
Επίσης το Πρυτανικό Συμβούλιο, ένα ολιγομελές και ευέλικτο όργανο διοίκησης με διοικητικές κυρίως αρμοδιότητες, που συνέβαλε στην απρόσκοπτη καθημερινή λειτουργία των παν/μίων καταργείται, ενώ το ΣΔ λόγω της φύσης της συγκρότησης του δεν θα μπορεί να λειτουργεί με τον αντίστοιχο ευέλικτο τρόπο.
Θα ήταν σκόπιμη, πριν τη θεσμοθέτηση του νέου του νέου μοντέλου των ΣΔ, μια σύντομη αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν και την πικρή εμπειρία που αποκομίσαμε ως χώρα πάνω σε αυτό το ζήτημα, αλλά κυρίως μελέτη πάνω στη δομή και φιλοσοφία των Συμβουλίων Παν/μίων του Εξωτερικού., ως προς τον ρόλο, την ιδιότητα, το κύρος, τη δυναμική που θα πρέπει να έχουν. Συγκεκριμένα στο εξωτερικό (Αμερική και Ευρώπη) το Συμβούλιο Ιδρύματος αποτελεί ένα σημαντικό συμβουλευτικό όργανο σε όλα τα παν/μια, και είναι χρήσιμο γιατί σε αυτό συμμετέχουν σημαντικοί παράγοντες της τοπικής και της ευρύτερης κοινωνίας καθώς και του επιχειρηματικού κόσμου, μεταξύ των οποίων και ευεργέτες που μπορούν να συνεισφέρουν σε ιδέες και πόρους, με στόχο την αναβάθμιση της έρευνας. Αποτελούν κύριο μοχλό χρηματοδότησης με στόχο τη συνεχή αναβάθμιση στη διεθνή αξιολόγηση και κατάταξη των Ιδρυμάτων.
Επομένως, η θεσμική επαναφορά των ΣΔ με το ρόλο και μάλιστα με τη συμμετοχή του Πρύτανη ως μέλος αυτών, αγνοεί στην πράξη όλους τους παραπάνω λόγους.
Για όλους τους ανωτέρω λόγους κρίνεται αναγκαία η θεσμοθέτηση Συμβουλίων Ιδρύματος και όχι Διοίκησης με εποπτικό κυρίως ρόλο ως προς την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού του Ιδρύματος. Πρόκειται δηλαδή για θεσμό κοινωνικής λογοδοσίας. Τα εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου Ιδρύματος θα πρέπει να εκλέγονται από τα μέλη ΔΕΠ και ο αριθμός τους να ποικίλει ανάλογα με το μέγεθος του ιδρύματος (που ορίζεται από τον αριθμό των Τμημάτων και των μελών ΔΕΠ).
Τα εσωτερικά μέλη συμπληρώνονται από εξωτερικά σε αναλογία 1/3 του συνολικού αριθμού. Τα εξωτερικά μέλη θα πρέπει να εκλέγονται κατόπιν δημόσιας προκήρυξης από τα εσωτερικά μέλη. Όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ιδρύματος θα έχουν τη δυνατότητα μιας επανεκλογής μετά από 4ετή θητεία, όπως και αυτή του πρύτανη. Ο πρύτανης που εκλέγεται από τα μέλη ΔΕΠ, παρακολουθεί τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου χωρίς δικαίωμα ψήφου. Όλα τα μονομελή όργανα διοίκησης (Πρύτανης, Αντιπρυτάνεις, Κοσμήτορας, Πρόεδρος) θα πρέπει να εκλέγονται από το διδακτικό προσωπικό κάτι που συμβαίνει σε τουλάχιστον 13 ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία, όπου ο πρύτανης εκλέγεται από τα μέλη ΔΕΠ ή ευρύ σώμα εκλεκτόρων-μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Εφόσον η διοίκηση του Κράτους ασκείται με τo απoκεντρωτικό σύστημα, η διοίκηση ενός θεσμού δεν μπορεί να οργανώνεται κατά το συγκεντρωτικό σύστημα, όταν μάλιστα «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση».
