Άρθρο του τομεάρχη Παιδείας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Νίκου Φίλη στην Εφημερίδα των Συντακτών: Καμιά έξωση εκπαιδευτικού και φοιτητή το καλοκαίρι, έστω και για μια μέρα
Το πιο άμεσο και σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι κυρίως εκπαιδευτικοί, είτε διορίζονται μόνιμα είτε καλούνται να εργαστούν ως αναπληρωτές, είναι το αυξημένο κόστος ζωής και η στέγη. Ιδίως στα νησιά και τις τουριστικές περιοχές, τα άδεια σπίτια είναι δυσεύρετα και κοστίζουν πολύ ακριβά. Μια ματιά στις αγγελίες στις αρχές Σεπτέμβρη, ήταν αποκαλυπτική: οι 19 στις 20 αγγελίες προσφοράς στέγης απαιτούσαν από τον υποψήφιο ενοικιαστή να αδειάσει το σπίτι τον Ιούνη του 2023! Το ίδιο φυσικά πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι φοιτητές και πολλοί ακόμα πρωτοδιοριζόμενοι υπάλληλοι. Και αν όλοι αυτοί καταφέρουν με πολύ κόπο να τακτοποιηθούν, το ενοίκιο που καλούνται να πληρώσουν είναι τέτοιο που τα έξοδα της στέγης συνολικά πλησιάζουν το ύψος του μισθού τους.
Η αιτία είναι σαφής. Απουσία κοινωνικής πολιτικής και δημοσίων επενδύσεων για τη στέγη, σε συνδυασμό με τη χωρίς προηγούμενο εξάπλωση της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου AirBnB. Με τα έσοδα από αυτήν στη διάρκεια του καλοκαιριού να είναι τόσα, ώστε σχεδόν όλοι οι ιδιοκτήτες να απαιτούν την παράδοση της κατοικίας από τον «χειμερινό» ενοικιαστή με την έναρξη της τουριστικής περιόδου. Που στα νησιά διαρκεί τέσσερις τουλάχιστον μήνες…
Η κατάσταση αυτή δεν είναι βιώσιμη. Κανείς εκπαιδευτικός δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του έχοντας στο νου ότι μέσα στις εξετάσεις θα πρέπει να αναζητά κατοικία ή να καταφύγει σε ξενοδοχείο, με αστρονομική για το μισθό του δαπάνη. Παρομοίως, οι φοιτητές δεν είναι δυνατό να ολοκληρώσουν το έτος και να δώσουν εξετάσεις σε τέτοιες συνθήκες… Ούτε φυσικά η μέση ελληνική οικογένεια να στηρίξει οικονομικά μια τέτοια λύση.
Λύσεις υπάρχουν. Η πολιτική βούληση από την πλευρά της κυβέρνησης λείπει. Δεν γίνεται να λυθεί ένα τέτοιο πρόβλημα, χωρίς να «σπάσουν αυγά». Και τα συγκεκριμένα αυγά δεν θέλει να τα αγγίξει η ΝΔ. Όμως: δεν γίνεται να θέλουμε και δάσκαλο για το παιδί, και γιατρό και νοσοκόμο για το νοσοκομείο και το κέντρο υγείας, και υπάλληλο για το λιμεναρχείο και τη δημόσια υπηρεσία, αλλά και να τους βγάζουμε όλους αυτούς έξω για τρεις και τέσσερις μήνες το χρόνο, στο βωμό των εσόδων από τη βραχυχρόνια μίσθωση. Θυμίζει αυτό που περιέγραφε ο Μαρξ για τους καπιταλιστές και το μισθό: θα προτιμούσαν οι μισθοί που προσφέρουν οι ανταγωνιστές τους να είναι υψηλοί για να κυκλοφορεί χρήμα και οι εργάτες να έχουν δυνατότητα να προμηθεύονται τα δικά τους προϊόντα. Αλλά ταυτόχρονα αυτοί να δίνουν χαμηλούς μισθούς στους δικούς τους εργάτες. Παραλογισμός που βέβαια η εργατική τάξη αντιμετώπισε με τους αγώνες της για συλλογικές συμβάσεις.
Στο ζήτημα που συζητάμε οι επιλογές είναι σαφείς. Μεσοπρόθεσμα, είναι απαραίτητη μια δημόσια πολιτική κατασκευής νέας και υπαλληλικής στέγης, ώστε πανεπιστήμια και δήμοι να αποκτήσουν σύγχρονες εστίες και μικρά συγκροτήματα κατοικιών. Ειδικά η φοιτητική στέγη, που έχει υποφέρει από το μηδενισμό των επενδύσεων την περίοδο των μνημονίων, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αλλά και οι τουριστικοί καταρχάς δήμοι, πρέπει με την κρατική αρωγή να προχωρήσουν σε επενδύσεις στέγασης, φτιάχνοντας μικρούς οικισμούς για δέκα ή είκοσι οικογένειες νεοδιοριζόμενων υπαλλήλων.
Είναι όμως σαφές ότι πρέπει να ληφθούν και βραχυπρόθεσμα μέτρα. Τι έπραξε η κυβέρνηση ΝΔ; Πώς παρενέβη το υπουργείο Παιδείας, που βλέπει φοιτητές και εκπαιδευτικούς στη στεγαστική μέγγενη; Το πρόβλημα δεν προέκυψε πριν λίγες βδομάδες, ήταν γνωστό από πέρσι. Παρόλα αυτά δεν λήφθηκε ούτε ένα (το τονίζω: ούτε ένα!) μέτρο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.
Στο σημείο αυτό, να διευκρινίσουμε ότι δεν μπαίνουν όλοι οι ιδιοκτήτες AirBnB στο ίδιο τσουβάλι. Υπάρχει η οικογένεια που ανακαίνισε με κόπο και δανεισμό ένα μικρό διαμέρισμα και με τα καλοκαιρινά έσοδα αποπληρώνει το δάνειο και συμπληρώνει το εισόδημά της. Και υπάρχει και ο μεγάλος ιδιοκτήτης, με πέντε – έξι διαμερίσματα, υπάρχει η εταιρία, που διαχειρίζεται ακόμα μεγαλύτερο πλήθος διαμερισμάτων, λειτουργώντας στην πράξη ένα άτυπο ξενοδοχείο χωρίς τα βάρη και τις υποχρεώσεις του ξενοδόχου.
Ο Αλέξης Τσίπρας έγκαιρα, πριν το καλοκαίρι, είχε θέσει δύο κατευθύνσεις για άμεση ενέργεια. Πρώτον, το όριο των δύο διαμερισμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης ανά ιδιοκτήτη. Προφανώς για όλα τα υπόλοιπα θα πρέπει να προσκομιστεί στις φορολογικές αρχές συμβόλαιο μακράς διάρκειας, ή αν μείνουν κενά το χειμώνα, απαγόρευση μίσθωσής τους και το καλοκαίρι (επαναλαμβάνω, για το τρίτο και πάνω διαμέρισμα ανά ιδιοκτήτη). Και δεύτερον, φορολογικά κίνητρα και αντικίνητρα. Οι ρυθμίσεις θα πρέπει να εξειδικευθούν από ειδικούς αλλά θα μπορούσαν για παράδειγμα να είναι στην κατεύθυνση μηδενικής φορολόγησης ενός διαμερίσματος βραχυχρόνιας μίσθωσης για κάθε διαμέρισμα του ίδιου ιδιοκτήτη νοικιασμένου με ετήσιο τουλάχιστον συμβόλαιο. Και από την άλλη, σημαντική φορολογική έκπτωση για το ενοίκιο στο νεο-διοριζόμενο εκπαιδευτικό ή υπάλληλο και για την οικογένεια του φοιτητή, σε συνδυασμό με γενναίο επίδομα ενοικίου, εξαρτώμενου μάλιστα από το ύψος των ενοικίων κάθε περιοχής. Ειδικά για τους αναπληρωτές και τους νεοδιοριζόμενους εκπαιδευτικούς, στο ύψος του φοιτητικού επιδόματος: τουλάχιστον 1.500€ το έτος.
Σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό πρέπει να παίξουν οι δήμοι. Τόσο με τη διοικητική, όσο και με την πλατιά έννοια. Με δυο λόγια, οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να μπουν μπροστά και να αγωνιστούν για τη στέγαση του εκπαιδευτικού, της γιατρού, του νοσοκόμου, του υπαλλήλου, της φοιτήτριας που έρχεται να εμπλουτίσει και να υπηρετήσει τον τόπο τους. Εξάλλου σε πολλά δημοτικά συμβούλια, όπως διαβάζω, έχουν κατατεθεί προτάσεις για τον τρόπο συμπαράστασης στους νέους ενοικιαστές, με επείγουσα αξιοποίηση δημοτικών ακινήτων και άλλα μέσα.
Βέβαια εδώ να τονίσουμε αυτό που προβλέπει ο νόμος: το κράτος έχει την κύρια ευθύνη. Όχι επειδή είναι… «πατερούλης», όπως ακούσαμε πρόσφατα από τον υφυπουργό Παιδείας , τη θητεία του οποίου θα θυμόμαστε από πολλές ανάλογου επιπέδου δηλώσεις… Αλλά γιατί αυτό ορίζει το Σύνταγμα: να ενισχύσει οικονομικά τους δήμους για κάθε δική του αρμοδιότητα που τους μεταβιβάζει, με τη στενή και ευρεία έννοια. Και δεν αποτελεί καθήκον των δήμων, ούτε είναι εντός των οικονομικών δυνατοτήτων τους, η στεγαστική πολιτική. Είναι καθήκον του κράτους και ως τέτοιο θα το αντιμετωπίσει επειγόντως η επόμενη προοδευτική κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ.
Για φέτος, αν όλα τα υπόλοιπα δεν εφαρμοστούν έγκαιρα ώστε να αποδώσουν, αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίσει να αδιαφορεί και να υπερθεματίζει για την… αυτορρύθμιση της αγοράς ακινήτων, ο στόχος που πρέπει να τεθεί και να διεκδικηθεί από τις ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών είναι ένας: «καμία έξωση εκπαιδευτικού το καλοκαίρι, έστω και για μια μέρα».
