Τα μυστικά των δρακόσπιτων της Εύβοιας ξετυλίγονται, φέρνοντας στο φως στοιχεία για την χρήση και την λειτουργία τους.
Στην αρχαιότητα οικοδομήθηκε το μνημείο της Πάλλης-Λάκκας, ένα από τα αινιγματικά δρακόσπιτα της Εύβοιας, σύμφωνα με τις νεότερες αρχαιολογικές έρευνες. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει σημερινή ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, ελληνο-ελβετική ομάδα, με επικεφαλής τη δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι (Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας) και τον καθηγητή Karl Reber (Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα), πραγματοποίησε έρευνες στο συγκεκριμένο δρακόσπιτο, που βρίσκεται νότια των Στύρων. «Σκοπός της έρευνας ήταν να αποσαφηνιστεί η κάτοψη και ο τρόπος κατασκευής, αλλά, κυρίως, να γίνει περισυλλογή κεραμικών θραυσμάτων που θα οδηγήσουν στην ακριβέστερη χρονολόγηση. Φέτος, χάρη στα ευρήματα της ανασκαφής, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι το μνημείο της Πάλλης-Λάκκας οικοδομήθηκε κατά την αρχαιότητα. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε αναφορικά με τη χρονολόγηση των δρακόσπιτων, η λειτουργία τους δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη», σημειώνει το ΥΠΠΟΑ και προσθέτει: «Η ανακάλυψη ενός “τείχους”, πλάτους 1μ περίπου, δίπλα στο συγκρότημα προσφέρει νέα στοιχεία προς αυτήν την κατεύθυνση, αν και η χρήση του παραμένει ακόμα άγνωστη (άνδηρo;) και ανήκει σε δεύτερη οικοδομική φάση».
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ΥΠΠΟΑ, τα δρακόσπιτα της Εύβοιας, κατασκευασμένα από τετραγωνικούς λιθόπλινθους χωρίς συνδετικό υλικό, κατασκευές που κατά την ύστερη αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκαν ως ποιμνιοστάσια, φαίνεται ότι για περισσότερες από δύο χιλιετίες εξυπηρετούσαν και άλλες λειτουργίες. Το μνημειακό μέγεθος των οικοδομικών λίθων και η περίτεχνα κατασκευασμένη, κατά το εκφορικό σύστημα, στέγη έκαναν τους κατοίκους της περιοχής να πιστέψουν ότι χτίστηκαν από «δράκους», δηλαδή ανθρωπόμορφους γίγαντες με υπερφυσικές δυνάμεις. Τα κτίρια που βρίσκονται στα βουνά του νότιου τμήματος της Εύβοιας δεν έχουν αποκαλύψει ακόμη όλα τους τα μυστικά και η αρχαιολογική έρευνα προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της πρωταρχικής χρήσης τους: Μικρό ιερό, καταφύγιο λατόμων, ή φυλάκιο;
Ανάμεσα στους λόφους, στο νότιο τμήμα του νησιού, δεσπόζει ένα λίθινο συγκρότημα κτιρίων που ξεχωρίζει για το μνημειακό μέγεθος των οικοδομικών λίθων και την εκφορικής κατασκευής στέγη τους. Αποτελείται από τρία κτίρια, διαστάσεων 12.40μ x 6.20μ το βόρειο και το νότιο, ενώ το ανατολικό είναι μακρύτερο, 6.20μ x 5.80μ. Το συγκρότημα στη θέση Πάλλη-Λάκα συγκαταλέγεται στα συνολικά επτά «δρακόσπιτα» που σώζονται στα πρανή των βουνών, τα οποία οι ερευνητές προσπαθούν να χρονολογήσουν, να αποσαφηνίσουν την ταυτότητα των κατασκευαστών τους, αλλά και να αποκαλύψουν το μυστήριο της χρήσης και των λειτουργιών τους.
Μέχρι σήμερα, στην περιοχή των Στύρων έχουν εντοπιστεί επτά κατασκευές που παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά των δρακόσπιτων. Παράλληλα με τις εργασίες που διενεργήθηκαν στην Πάλλη-Λάκκα, οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν την τεκμηρίωση και των υπολοίπων δρακόσπιτων στις θέσεις Λουμιθέλ, Κρόι-Φτοχτ, Ίλκιζες και Μακκού. Χάρη στις τοπογραφικές και φωτογραμμετρικές αποτυπώσεις, οι αρχαιολόγοι διαθέτουν -πλέον- τρισδιάστατα μοντέλα αυτών των σπιτιών, γεγονός που διευκολύνει σημαντικά τη μελέτη τους. Τέλος, το έργο της ελληνο-ελβετικής ομάδας έχει, επίσης, ως στόχο να αναδείξει αυτά τα μνημεία, τα οποία είναι από τα πλέον επισκέψιμα στην περιοχή, παρέχοντας πληροφορίες στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι αρχαιολόγοι της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, Chloé Chezeaux, Jérôme André, Nina Nicole και Tristan Allegro, ενώ από πλευράς της Εφορείας Αρχαιοτήτων Εύβοιας την επιτόπου επιστημονική ευθύνη έχει η τμηματάρχης Φανή Σταυρουλάκη.
