Η κατάθλιψη στην εφηβεία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα ψυχικής υγείας που προκαλεί ένα επίμονο αίσθημα θλίψης και απώλειας ενδιαφέροντος για δραστηριότητες. Επηρεάζει τον έφηβο ή την έφηβη στο πώς σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται και μπορεί να προκαλέσει συναισθηματικά, λειτουργικά και σωματικά ζητήματα.
Συμπτώματα της κατάθλιψης στην εφηβεία
Τα συμπτώματα όσον αφορά την κατάθλιψη στην εφηβεία περιλαμβάνουν μια αλλαγή από την προηγούμενη κατάσταση, στάση και συμπεριφορά του εφήβου, η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσφορία και δυσλειτουργία στο σπίτι, στο σχολικό περιβάλλον, στην κοινωνική ή και σε άλλους τομείς της ζωής του. Τα συμπτώματα, επίσης, μπορεί να ποικίλουν σε μορφή και σε ένταση.
Συναισθηματικές αλλαγές
Είναι, λοιπόν, σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί με τις συναισθηματικές αλλαγές των εφήβων μας, όπως:
- Αισθήματα θλίψης, που μπορεί να περιλαμβάνουν ξεσπάσματα κλάματος, χωρίς προφανή λόγο
- Απογοήτευση ή συναισθήματα θυμού, ακόμη και για ασήμαντα πράγματα
- Αίσθημα κενού ή απελπισίας
- Ευερεθιστότητα
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που μέχρι πρότινος είχαν
- Απόσυρση ή συγκρουσιακότητα εντός του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Ενοχικά συναισθήματα
- Απαξίωση του εαυτού
- Εμμονική ενασχόληση με αποτυχίες του παρελθόντος ή υπερβολική αυτοκριτική
- Υπερευαισθησία στην απόρριψη ή στην αποτυχία και ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση
- Πτώση συγκέντρωσης, προσοχής, μνήμης και δυσκολία λήψης αποφάσεων
- Συνεχής αίσθηση ότι η ζωή και το μέλλον είναι δυσοίωνα και μάταια
- Συχνές σκέψεις θανάτου, αυτοκαταστροφικότητας ή αυτοκτονίας
Συμπεριφορικές αλλαγές
Χρειάζεται να δώσουμε προσοχή σε αλλαγές της συμπεριφοράς των εφήβων, όπως:
- Έντονη κόπωση και απώλεια ενέργειας
- Αϋπνία ή υπερβολικές ώρες ύπνου
- Αλλαγές στην όρεξη: μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους ή αυξημένη όρεξη και βάρος
- Χρήση ναρκωτικών ουσιών ή κατάχρηση αλκοόλ
- Ταραχή, ανησυχία και αεικινησία: π.χ. περπάτημα “πάνω-κάτω”, συνεχής κίνηση των δακτύλων ή των χεριών, αδυναμία να μείνει ακίνητος/η
- Αργή σκέψη, ομιλία ή κίνηση του σώματος
- Συχνά παράπονα για ανεξήγητους πόνους στο σώμα και πονοκεφάλους, που μπορεί να περιλαμβάνουν συχνές ιατρικές επισκέψεις
- Κοινωνική απομόνωση
- Κακή σχολική επίδοση ή συχνές απουσίες από το σχολείο, συγκριτικά με το παρελθόν
- Λιγότερη προσοχή στην προσωπική υγιεινή ή εμφάνιση
- Εκρήξεις θυμού, ταραχοποιητικές ή επικίνδυνες συμπεριφορές ή άλλες εκδραματίσεις
- Αυτοτραυματισμός: π.χ. κόψιμο ή κάψιμο του δέρματος, υπερβολικά piercing ή τατουάζ
- Σχεδιασμός αυτοκτονικού πλάνου ή απόπειρα αυτοκτονίας
Τι είναι φυσιολογικό και τι όχι
Είναι αλήθεια πως είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις διαφορές μεταξύ των αναμενόμενων συναισθηματικών και συμπεριφορικών σκαμπανεβασμάτων και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων των εφήβων. Γι΄αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να συζητάμε και να επικοινωνούμε με τους εφήβους μας. Μέσω της αλληλεπίδρασης, προσπαθήστε να εκτιμήσετε εάν φαίνεται ο έφηβος ικανός να διαχειριστεί τα δύσκολα συναισθήματα ή εάν η ζωή του φαίνεται πνιγηρή και μάταιη.
Πότε πρέπει να επισκεφθεί κανείς ειδικό
Εάν παρατηρείτε ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα έχουν μεγάλη διάρκεια και κάνουν το έφηβο παιδί δυσλειτουργικό ή έχετε ανησυχίες για αυτοκτονικό ιδεασμό ή για παρακινδυνευμένες για τη ζωή του συμπεριφορές, μιλήστε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας (παιδοψυχίατρο ή ψυχολόγο), εκπαιδευμένο στην ψυχολογία εφήβων. Ο οικογενειακός σας γιατρός, ο παιδίατρος σας ή το σχολικό πλαίσιο του παιδιού σας, είναι μερικά από τα μέρη που μπορείτε να ρωτήσετε για να σας συστήσουν κάποιον, αν δε γνωρίζετε ήδη που να απευθυνθείτε. Επιπρόσθετα, υπάρχουν δημόσιες δομές ή δωρεάν τηλεφωνικές γραμμές στις οποίες μπορείτε να απευθυνθείτε για παροχή βοήθειας σε εσάς του γονείς και στο παιδί.
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης, το πιο πιθανό, δεν μπορούν να βελτιωθούν από μόνα τους. Μάλιστα μπορεί να επιδεινωθούν ή να οδηγήσουν σε άλλα προβλήματα, εάν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως.