Θα είχε δίκιο κανείς, αν, με μια λέξη, έλεγε ότι η ιδιοσυγκρασία τους είναι τέτοια, ώστε ούτε οι ίδιοι ησυχάζουν ποτέ ούτε αφήνουν τους άλλους να ησυχάσουν…
Λίγο πριν από την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.), πιθανώς το θέρος του 432 π.Χ., οι Σπαρτιάτες, έπειτα από σύντονες ενέργειες των Κορινθίων, κάλεσαν στη Σπάρτη τους συμμάχους και ζήτησαν από τον καθένα να καταθέσει δημόσια όσα καταμαρτυρούσε στους Αθηναίους. Οι Κορίνθιοι, από το λόγο των οποίων προέρχεται το απόσπασμα, αφού άφησαν πρώτα τους άλλους να οξύνουν το κλίμα, ανέβηκαν τελευταίοι στο βήμα.
Στο παρατιθέμενο απόσπασμα καταλογίζουν στους Σπαρτιάτες ότι δεν έχουν συνειδητοποιήσει ποιοι είναι οι Αθηναίοι ούτε πόσο ριζικά διαφέρουν στα πάντα από τους ίδιους και δίνουν -εν μέρει σε σύγκριση με τους Σπαρτιάτες- ένα εντυπωσιακό χαρακτηρισμό των Αθηναίων.
«Ούτε έχετε ποτέ αναλογιστεί τί είδους άνθρωποι είναι οι Αθηναίοι με τους οποίους θα πρέπει να αναμετρηθείτε και σε ποιό βαθμό είναι διαφορετικοί από σας. Εκείνοι είναι καινοτόμοι και επινοητικοί και ταχείς στο να εκτελούν τα σχέδιά τους, ενώ εσείς περιορίζεστε στο να διατηρείτε τα όσα έχετε χωρίς ποτέ να επινοείτε τίποτε και όταν ενεργείτε δεν καλύπτετε ούτε το απαραίτητο.
Εκείνοι αποτολμούν πράγματα που υπερβαίνουν τις δυνάμεις τους, ριψοκινδυνεύουν χωρίς να λογαριάζουν την φρόνηση και είναι πάντοτε αισιόδοξοι στις αναποδιές. Ενώ εσείς επιχειρείτε πάντα πράγματα κατώτερα απ᾽ τις δυνάμεις σας, είστε διστακτικοί ακόμα κι όταν οι πιο συντηρητικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι η επιτυχία είναι βεβαία, και στις υπόλοιπες περιστάσεις νομίζετε ότι δεν θα μπορέσετε να τις αντιμετωπίσετε.
Εκείνοι είναι δραστήριοι, ενώ εσείς είστε αναβλητικοί, εκείνοι συνεχώς ξενιτεύονται εύκολα, ενώ εσείς δεν ξεκολλάτε από τον τόπο σας.
Εκείνοι πιστεύουν ότι αποδημώντας πλουτίζουν, ενώ εσείς νομίζετε ότι, αν μετακινηθείτε, θα ζημιώσετε κι αυτά που έχετε.
Όταν νικήσουν τους εχθρούς τους, εκμεταλλεύονται στο έπακρο την επιτυχία τους, ενώ αν νικηθούν, υποχωρούν όσο το δυνατόν λιγότερο. Με όλα αυτά, ενώ δείχνουν περισσότερο από κάθε άλλον αυταπάρνηση όταν υπηρετούν την πολιτεία τους, διατηρούν όμως όλη την ελευθερία της σκέψης τους για να βρουν τρόπους να την ωφελήσουν. Αν δεν επιτύχουν τα όσα σχεδιάζουν, θεωρούν ότι στερήθηκαν κάτι που τους ανήκει και όσα κερδίζουν με μια τους επιτυχία είναι, γι᾽ αυτούς, ισχνό αποτέλεσμα συγκρινόμενο με ό,τι προσδοκούν να επιτύχουν μελλοντικά.
Αν αποτύχουν σε κάποια προσπάθεια, κάνουν νέα σχέδια για να ξανακερδίσουν ό,τι έχασαν, γιατί μόνοι αυτοί ενεργούν τόσο γρήγορα, όταν έχουν αποφασίσει κάτι, ώστε ελπίδα και πραγματοποίηση να συμπίπτουν. Γι᾽ αυτά όλα μοχθούν και κινδυνεύουν όλη τους τη ζωή, απολαμβάνοντας ελάχιστα τα όσα έχουν, γιατί πάντοτε σκέπτονται πώς να αποκτήσουν κι άλλα.
Εορτή θεωρούν το να κάνουν το καθήκον τους και συμφορά είναι γι᾽ αυτούς περισσότερο η ησυχία της αδράνειας παρά η επίπονη δράση. Θα είχε δίκιο κανείς, αν, με μια λέξη, έλεγε ότι η ιδιοσυγκρασία τους είναι τέτοια, ώστε ούτε οι ίδιοι ησυχάζουν ποτέ ούτε αφήνουν τους άλλους να ησυχάσουν..»
***
Πηγή: Θουκυδίδη, Ιστορίαι, 1.70.2-9. Μτφ Αγγ. Βλάχος – antikleidi.com
