Ο υφ. Παιδείας Α. Συρίγος απάντησε σήμερα στη Βουλή σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή του ΚΚΕ Γ. Δελή,σχετικά με την απόφαση της Ακαδημίας Αθηνών να ζητήσει την επιστροφή δεδουλευμένων από τρεις πρώην συμβασιούχους εργαζομένους της.
Παραθέτουμε την απάντηση από τα πρακτικά της Βουλής:
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ πάρα πολύ.
Κύριε συνάδελφε, θα απαντήσω πρώτα στο δεύτερο σκέλος της ερωτήσεώς σας ως προς την επιστροφή των εργαζομένων στις θέσεις εργασίας τους με συνθήκες μόνιμης και σταθερής εργασίας, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, όπως λέτε.
Θα πρέπει, λοιπόν, να αναφερθώ εν τάχει στο ιστορικό της υπόθεσης. Δύο πρόσωπα απασχολήθηκαν στο έργο «Εκσυγχρονισμός της βιβλιοθήκης της Ακαδημίας Αθηνών» από το 2005 έως το 2011. Το 2011 προσετέθη σε αυτό το έργο και ένα τρίτο πρόσωπο, το οποίο τυγχάνει σύζυγος ενός εκ των δύο πρώτων προσώπων. Και απασχολήθηκαν στο έργο της βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης της εργογραφίας της Ακαδημίας και της καταγραφής και σύνταξης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Ελληνική βιβλιογραφία του 20ού αιώνος».
Αυτό ήταν από τα έτη 2011 ως 2018. Και τα δύο αυτά έργα είχαν ενταχθεί στον ΕΛΚΕ της Ακαδημίας. Το μεν πρώτο από το 2005 έως το 2011 χρηματοδοτήθηκε από κονδύλια του ΕΣΠΑ.
Το δεύτερο από τα διαθέσιμα του Κληροδοτήματος Γεωργίου Φωτεινού, τα έσοδα του οποίου μπορούσαν να διατίθενται -γιατί- για την οικονομική ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που εκτελούνται από ακαδημαϊκούς και τα Κέντρα Ερεύνης της Ακαδημίας.
Αντίθετα με αυτά τα οποία ισχυρίζονται οι συγκεκριμένοι, ουδέποτε κατήρτισαν συμβάσεις με την Ακαδημία Αθηνών, ουδέποτε κάλυψαν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Όλες οι συμβάσεις είχαν γίνει με τον ΕΛΚΕ στο πλαίσιο των προαναφερθέντων προγραμμάτων και νομίμως μπορούσαν να ανανεώνονται κάθε έτος έως την ολοκλήρωση του προγράμματος σύμφωνα με τον ν. 2190/1994, ν. 2621/1998 και το προεδρικό διάταγμα 164/2004. Δεν επιβάρυναν τον τακτικό προϋπολογισμό της Ακαδημίας Αθηνών ούτε την κρατική επιχορήγηση του ιδρύματος. Το ερευνητικό πρόγραμμα «Ελληνική Βιβλιογραφία του 20ού αιώνος» δεν ολοκληρώθηκε, διεκόπη το 2018 και οι συμβάσεις με τους ανωτέρω δεν ανανεώθηκαν για τον πολύ απλό λόγο ότι εξαντλήθηκαν τα διαθέσιμα του Κληροδοτήματος Γεωργίου Φωτεινού, από το οποίο το πρόγραμμα ελάμβανε χρηματοδότηση, και η Ακαδημία δεν είχε άλλα κονδύλια για τη συνέχισή του.
Ακολούθως, και οι τρεις έκαναν αγωγή κατά της Ακαδημίας, ζητώντας να αναγνωριστεί μία διαφορετική σχέση από αυτή που είχαν ως τότε. Ζήτησαν και έβγαλαν προσωρινή διαταγή και υποχρεώθηκε η Ακαδημία να τους πάρει στις υπηρεσίες της μέχρι τη συζήτηση της αιτήσεως.
Η αγωγή τους απερρίφθη με την 1268/14ης-8-2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών – Τμήματος Εργατικών Διαφορών και με την υπ’ αριθμόν 5297/22-12-2021 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών. Το Μονομελές Εφετείο εξαφάνισε την εκκαλούμενη και δίκασε κατ’ ουσίαν. Κατέληξε ότι με βάση τον χρόνο σύναψης των επίδικων συμβάσεων οι διατάξεις του αναθεωρημένου άρθρου 103 του Συντάγματος και του άρθρου 21 του ν. 2190/1994 οι οποίες εφαρμόζονται εν προκειμένω επιτρέπουν στο δημόσιο και σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όπως η Ακαδημία, να απασχολούν προσωπικό με σύμβαση έργου ή σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, πλην όμως αυτή η σύμβαση δεν μπορεί να μετατραπεί σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου ούτε να χαρακτηριστεί από το δικαστήριο της αρχής ως τέτοια αορίστου χρόνου.
Στη δευτερολογία μου θα αναφερθώ στο πρώτο σας ερώτημα.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος): Κύριε Δελή, έχετε τον λόγο.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Αν κατάλαβα καλά από το πνεύμα της απάντησής σας, κύριε Υπουργέ, συντάσσεστε με την απαράδεκτη απαίτηση της Ακαδημίας Αθηνών.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Με την απόφαση του δικαστηρίου.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Η απόφαση του δικαστηρίου δεν λέει να επιστρέψουν πίσω τα χρήματά τους.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Δεν μίλησα ακόμα γι’ αυτό.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Ναι. Επειδή εσείς θα έχετε και το προνόμιο να πείτε τον τελευταίο λόγο, συνεχίζω.
Δεν καταλαβαίνουμε αυτόν τον υπαινιγμό περί «του συζύγου» ή «της συζύγου». Δύο σύζυγοι δηλαδή δεν μπορούν να εργάζονται στον ίδιο χώρο; Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει αυτό, ότι ο ένας ήταν σύζυγος. Μπορεί να συμβεί και συμβαίνει σε πάρα πολλές περιπτώσεις.
Οι τρεις άνθρωποι αυτοί κάλυπταν ανάγκες βιβλιοθηκονομίας της Ακαδημίας Αθηνών; Σίγουρα ναι, κύριε Υπουργέ. Διαφορετικά δεν θα είχαν προσληφθεί. Δηλαδή τι; Η Ακαδημία Αθηνών χρηματοδοτούσε, πλήρωνε ένα πρόγραμμα το οποίο της ήταν αδιάφορο μέσα από τον ειδικό λογαριασμό κονδυλίων έρευνας που αυτή διαθέτει; Ο συλλογισμός δεν είναι και πολύ λογικός. Φυσικά και το χρειαζόταν. Το αν ολοκληρώθηκε ή δεν ολοκληρώθηκε, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα, είναι η παθογένεια, αν θέλετε, αυτή η μεγάλη πληγή των ΕΛΚΕ, που στην ουσία είναι -θα τα πούμε και στο νομοσχέδιο που έχουμε- το εργαλείο, ο μοχλός για την ιδιωτικοποίηση και την επιχειρηματική λειτουργία των πανεπιστημιακών και μη ιδρυμάτων. Αυτό, όμως, είναι μια άλλη συζήτηση.
Έρχομαι τώρα στο πολιτικό ζήτημα που αναδεικνύεται από αυτήν την απόφαση.
Κοιτάξτε, εάν αυτό περάσει και εάν εφαρμοστεί, εάν εκτελεστεί, δηλαδή, η απαίτηση της Ακαδημίας Αθηνών, μπορεί να δημιουργηθεί –είναι και ο Υπουργός Εργασίας εδώ ευτυχώς και ακούει- ένα αρνητικό προηγούμενο για τους συμβασιούχους εργαζόμενους, οι οποίοι καμιά φορά, ξέρετε, θέλουν και επιδιώκουν και διεκδικούν τα δικαιώματά τους τα αυτονόητα, τη μόνιμη και σταθερή δουλειά. Αυτοί δεν φτάνει που τόσα χρόνια δούλεψαν εκεί ως εργασιακοί όμηροι με τον φόβο της απόλυσης, επειδή δεν ανανεώνονται συνήθως τα προγράμματα στα οποία εργάζονται, αλλά τώρα τους ζητάνε να επιστρέψουν πίσω και τα χρήματα. Ποια χρήματα; Τα χρήματα για τα οποία εργάστηκαν ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Είναι δυνατόν να είναι αχρεωστήτως καταβληθέντα τα χρήματα τα οποία δόθηκαν για εργασία δεκαπέντε, δεκαέξι μηνών; Είναι δυνατόν; Εν πάση περιπτώσει δεν περιποιεί καμία τιμή νομίζω σε ένα ίδρυμα, πνευματικό μάλιστα, όπως η Ακαδημία Αθηνών, να προβαίνει σε τέτοιες ενέργειες σκληρές, εξοντωτικές, αδικαιολόγητες -τέτοιες είναι- και να ζητά από τους εργαζόμενους πίσω λεφτά για τα οποία εργάστηκαν.
Θα ήθελα να σας πω απαντώντας και στην πρωτολογία σας ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα συνέβαινε προφανώς, κύριε Υπουργέ, αν η Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών και οι άλλες βιβλιοθήκες είχαν το αναγκαίο προσωπικό, το απαιτούμενο μόνιμο προσωπικό για να λειτουργούν. Όλα θα πήγαιναν μια χαρά. Δεν θα το συζητούσαμε σήμερα αυτό. Και εξ αυτού του λόγου είναι πολύ μεγάλες οι ευθύνες όλων των κυβερνήσεων και των δικών σας βεβαίως για το ότι καμία κυβέρνηση -μα καμία!- ειδικά στο ζήτημα των βιβλιοθηκών δεν έκανε απολύτως τίποτα, έτσι ώστε στοιχειωδώς να καλυφθούν οι ανάγκες αυτού του πολύ σημαντικού κλάδου των βιβλιοθηκών.
Και κλείνοντας να πω το εξής: Πολιτική απόφαση πήρατε, κύριε Υπουργέ, και νομοθετική ρύθμιση κάνατε, για να μην έχουν το δικαίωμα οι συμβασιούχοι να μονιμοποιούνται. Την απαγόρευση των μονιμοποιήσεων την κάνατε μέχρι και συνταγματικό άρθρο, το 103. Γιατί, λοιπόν, δεν παίρνετε μια πολιτική απόφαση, δεν κάνετε μια νομοθετική ρύθμιση -εσείς θα βρείτε πώς-, έτσι- ώστε τα δεδουλευμένα -απευθύνομαι και στον Υπουργό Εργασίας- των εργαζομένων -για μας είναι ιερά- να μην έχει κανένας δικαίωμα να τα ζητήσει πίσω. Άμα αρχίσουν να μας παίρνουν και τα δεδουλευμένα, τότε δεν ξέρω για ποιον λόγο να δουλεύουμε.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος): Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε συνάδελφε, να διευκρινίσω δύο πράγματα: Πρώτον, δεν υπήρχε κανένας υπαινιγμός ως προς το ότι ήταν σύζυγοι. Ανέφερα τα πραγματικά γεγονότα απλώς.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Το δέχομαι.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Δεύτερον, πραγματικά δεν κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Συμμετείχαν στα δύο συγκεκριμένα προγράμματα που σας ανέφερα.
Ας δούμε τι γίνεται όσον αφορά το πρώτο ερώτημά σας για τα αχρεωστήτως καταβληθέντα. Θα αναφέρω τα στοιχεία. Η πραγματικότητα είναι ότι από την ώρα που έπαψαν να αμείβονται από το Πρόγραμμα Φωτεινός και το ΕΣΠΑ υπήρχε πρόβλημα από πού θα χρηματοδοτηθούν. Με την προσωρινή διαταγή που πήραν στις 10 Ιουνίου του 2019 η Ακαδημία αποδέχτηκε προσωρινά τις υπηρεσίες τους και τα χρήματα καταβλήθηκαν από το κράτος, από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους μέσω του προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας. Έτσι, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους είναι αυτό το οποίο έδωσε τα χρήματα. Έπαψαν πλέον να καλύπτονται γι’ αυτό το χρονικό διάστημα που αναζητούνται τα χρήματα από τα προγράμματα. Δεν υπήρχαν και χρήματα άλλωστε.
Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους με έγγραφό του προς τη Διεύθυνση Προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας ενημέρωσε για την έγκριση της πίστωσης και προσέθεσε ότι εάν η αγωγή των τριών εργαζομένων απορριφθεί τελεσίδικα θα πρέπει να επιστραφούν τα αντίστοιχα ποσά ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Το ίδιο επανέλαβε και με ένα δεύτερο έγγραφό του στις 8-7-2020.
Η Ακαδημία Αθηνών εξέτασε το θέμα στις 6 Ιουλίου και έκανε συγκεκριμένες παρατηρήσεις.
Υπάρχει μία απόφαση της Ολομελείας του Αρείου Πάγου επί του θέματος, η απόφαση 4/2021. Είναι η πιο πρόσφατη απόφαση.
Λέει, λοιπόν, το εξής. Στις περιπτώσεις άκυρης και εν γένει ελαττωματικής ή και ανύπαρκτης συμβάσεως -όπως στην προκειμένη περίπτωση, που ακυρώθηκε αναδρομικά-, εφόσον ο εργαζόμενος παρέχει τις υπηρεσίες του και ο εργοδότης αποκομίζει ωφέλεια από την εργασία αυτή, που η ωφέλεια είναι η αξία της εργασίας, δηλαδή στην αμοιβή την οποία ο εργοδότης θα κατέβαλε σε άλλον εργαζόμενο για την ίδια εργασία, εάν υπήρχε έγκυρη σύμβαση, επειδή λοιπόν ο εργοδότης ωφελήθηκε από την εισπραχθείσα αυτή αξία οφείλει αμοιβή στον εργαζόμενο, διότι αν δεν την καταβάλει θα γίνει αδικαιολόγητα πλουσιότερος και θα οφείλει να επιστρέψει τον πλουτισμό βάσει των διατάξεων του Αστικού Κώδικα για αδικαιολόγητο πλουτισμό. Με βάση αυτά και με το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι επέστρεψαν βάσει δικαστικής αποφάσεως, έστω και αν κρίθηκε εκ των υστέρων ελαττωματική και άκυρη, και προσέφεραν τις εργασίες τους, οφείλεται αμοιβή στον εργαζόμενο. Εάν δεν καταβληθεί, τότε θα μπορούσαν να τη διεκδικήσουν, διότι προσέφεραν τις υπηρεσίες τους.
Αυτή είναι η θέση της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών και νομίζω ότι και αυτή είναι η ορθή θέση βάσει της πάγιας νομολογίας του Αρείου Πάγου. Αφ’ ης στιγμής λοιπόν προσέφεραν υπηρεσίες, παρότι βασίζονταν σε μια ελαττωματική σύμβαση, άκυρη εκ των υστέρων, τα χρήματα αυτά ορθώς κατεβλήθησαν σε αυτούς και δεν μπορούν να αναζητηθούν.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Μήπως χρειαστεί μία νομοθετική ρύθμιση;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΑΓΓΕΛΟΣ) ΣΥΡΙΓΟΣ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων): Ας μείνουμε στις αποφάσεις του Αρείου Πάγου οι οποίες διευκρινίζουν με άριστο τρόπο το θέμα. Το μόνο που μπορώ να πω εδώ ως σχόλιο είναι οι υπηρεσίες του κράτους να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις αποφάσεις αυτές τις νομολογιακές, που είναι εξαιρετικά σημαντικές και να μην μπλέκουμε σε δικαστικές διαμάχες χωρίς λόγο και με πολλά έξοδα.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να καταθέσω στα Πρακτικά τρία ψηφίσματα συμπαράστασης του Συλλόγου Υπαλλήλων Δημοσίων Βιβλιοθηκών για τους τρεις αυτούς εργαζόμενους.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος): Καταθέστε τα.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ: Τα καταθέτω στα Πρακτικά, κύριε Πρόεδρε.
