Διατάξεις για τις διδακτορικές σπουδές

Διατάξεις για τις διδακτορικές σπουδές, προβλέπει το Σχέδιο Νόμου για τα ΑΕΙ, το οποίο τέθηκε σήμερα σε δημόσια διαβούλευση.

Ειδικότερα το Σχέδιο Νόμου ορίζει τα εξής:

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΠΟΣΔΕΠ: Απόφαση για τις οικονομικές διεκδικήσεις των πανεπιστημιακών

Κάλεσμα της Ζ. Μακρής σε συνάντηση για την Ειδική Αγωγή

1. Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) δύνανται να διοργανώνουν προγράμματα σπουδών τρίτου κύκλου, τα οποία αποσκοπούν στην προαγωγή της πρωτότυπης επιστημονικής έρευνας και στην ουσιαστική συνεισφορά στην εξέλιξη της γνώσης τουλάχιστον σε έναν (1) επιστημονικό κλάδο, τα οποία οδηγούν στην απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος (Δ.Δ.) μετά από την εκπόνηση και επιτυχή υποστήριξη διδακτορικής διατριβής. Τα προγράμματα σπουδών τρίτου κύκλου περιλαμβάνουν την υποχρεωτική εκπόνηση διδακτορικής διατριβής σε αντικείμενο που σχετίζεται με την επιστημονική περιοχή του Τμήματος και δύνανται να περιλαμβάνουν αυτοτελές πρόγραμμα μαθημάτων διδακτορικών σπουδών, το οποίο συνίσταται στην παρακολούθηση και επιτυχή περάτωση ολοκληρωμένου κύκλου μαθημάτων ή άλλων εκπαιδευτικών ή ερευνητικών δραστηριοτήτων, που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστον σε τριάντα (30) πιστωτικές μονάδες (ECTS).

2. Προγράμματα σπουδών τρίτου κύκλου για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής με συνεπίβλεψη διοργανώνονται από ένα Τμήμα Α.Ε.Ι. σε συνεργασία με ένα (1) ή περισσότερα Τμήματα του ίδιου ή άλλου Α.Ε.Ι. της ημεδαπής, Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Σ.Ε.Ι.), Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες (Α.Ε.Α.), ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς του άρθρου 13Α του ν. 4310/2014 (Α ́258), Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (Ε.Π.Ι.), την Ακαδημία Αθηνών, το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και με Ιδρύματα της αλλοδαπής.

Κανονισμός διδακτορικών σπουδών

1. Με απόφαση της Συγκλήτου του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.), κατόπιν εισήγησης της Συνέλευσης του Τμήματος, καθορίζεται το πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών και ο κανονισμός του προγράμματος σπουδών. Εάν το πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών περιλαμβάνει οργανωμένο πρόγραμμα μαθημάτων ή λοιπές εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες, η απόφαση περιλαμβάνει τους τίτλους των μαθημάτων, το περιεχόμενό τους, τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας, τη χρονική αλληλουχία ή αλληλεπίδραση των μαθημάτων και τον αριθμό των πιστωτικών μονάδων (ECTS) που αποδίδονται ανά περίπτωση.

2. Η απόφαση της παρ. 1 περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:

α) τους ειδικότερους όρους και τις προϋποθέσεις των υποψηφίων για την υποβολή αίτησης για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής,
β) τα έγγραφα ή δικαιολογητικά που απαιτούνται για την απόδειξη της πλήρωσης των προϋποθέσεων και των όρων για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα,
γ) τις γλώσσες στις οποίες δύναται να εκπονηθεί η διδακτορική διατριβή, με υποχρεωτική την πρόβλεψη της δυνατότητας εκπόνησης στην αγγλική γλώσσα, πλην της ελληνικής σε περίπτωση συνεπίβλεψης με Ιδρύματα της αλλοδαπής,
δ) τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων και τις προθεσμίες υποβολής τους, καθώς και τους όρους και τη διαδικασία απαλλαγής, εν όλω ή εν μέρει, από την υποχρέωση παρακολούθησης του προγράμματος μαθημάτων διδακτορικών σπουδών,
ε) τη διαδικασία ανάθεσης επίβλεψης διδακτορικής διατριβής και τον μέγιστο αριθμό διδακτορικών διατριβών που δύναται να επιβλέπει το ίδιο μέλος Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.),
στ) τους ειδικότερους λόγους και προϋποθέσεις αντικατάστασης επιβλέποντος ή άλλου μέλους της τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής,

ζ) τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των υποψήφιων διδακτόρων του Τμήματος,
η) την προθεσμία και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την υποχρέωση προφορικής παρουσίασης της προόδου διατριβής και υποβολής σχετικού υπομνήματος προόδου, τις προϋποθέσεις επιτυχούς εξέτασης (qualifying exams) για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, καθώς και επιπλέον προϋποθέσεις για την απονομή διδακτορικού διπλώματος,
θ) την υποχρέωση παρακολούθησης ή συμμετοχής σε μαθήματα, εργαστήρια ή σεμινάρια σχετικά με την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής, καθώς και πρόσθετες υποχρεώσεις των υποψήφιων διδακτόρων, όπως ενδιάμεσα παραδοτέα, και των επιβλεπόντων αυτών, όπως περιοδικές εκθέσεις προόδου,
ι) τη συμμετοχή υποψήφιων διδακτόρων στην εκπαιδευτική διαδικασία και την ανάθεση σε αυτούς επικουρικού διδακτικού έργου σε προγράμματα πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών του Τμήματος, ια) τον μέγιστο χρόνο ολοκλήρωσης της διδακτορικής διατριβής,
ιβ) τους λόγους και τη διαδικασία διαγραφής από τα μητρώα των υποψήφιων διδακτόρων,
ιγ) τα θέματα σχετικά με τη δημόσια υποστήριξη της διδακτορικής διατριβής, την απονομή του διδακτορικού τίτλου, τη μορφή και το περιεχόμενο του διδακτορικού τίτλου,
ιδ) τη διαδικασία δημόσιας υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής με τη χρήση εξ αποστάσεως μέσων,
ιε) τους όρους και τις προϋποθέσεις διεξαγωγής βιομηχανικών διδακτορικών, τη συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς για την εκπόνηση της διδακτορικής έρευνας σε αυτούς, τους όρους και τη δυνατότητα εκπροσώπησης του φορέα στην τριμελή ή/και επταμελή επιστημονική επιτροπή,
ιστ) κάθε άλλο θέμα σχετικό με την οργάνωση και λειτουργία του τρίτου κύκλου σπουδών του Τμήματος.

3. Εάν με την απόφαση της παρ. 1 ορίζεται ότι παρέχεται πρόγραμμα μαθημάτων διδακτορικών σπουδών, πριν από την έναρξη λειτουργίας του, απαιτείται η πιστοποίησή του από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.) σύμφωνα με την περ. γ) της παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 4653/2020 (Α’12).

Προϋποθέσεις εγγραφής – Διαδικασία επιλογής υποψήφιων διδακτόρων

1. Δικαίωμα υποβολής αίτησης για την εγγραφή σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών έχει όποιος είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος που έχει χορηγηθεί από Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα
(Α.Ε.Ι.) της ημεδαπής ή αλλοδαπής ή απόφοιτος προπτυχιακού προγράμματος σπουδών Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αλλοδαπής, η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου οδηγεί στη χορήγηση ενιαίου και αδιάσπαστου τίτλου σπουδών σύμφωνα με το άρθρο 78. Η επιλογή των υποψήφιων διδακτόρων σε κάθε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών πραγματοποιείται με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος που έχει αναλάβει την υποστήριξη του προγράμματος διδακτορικών σπουδών.

2. Κάθε ενδιαφερόμενος που πληροί τις προϋποθέσεις του Κανονισμού Διδακτορικών Σπουδών, δύναται να υποβάλει αίτηση προς τη Συνέλευση του Τμήματος για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Η αίτηση περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξής στοιχεία:

α) προτεινόμενο τίτλο της διδακτορικής διατριβής,
β) σύντομο υπόμνημα με το αντικείμενο που θα πραγματεύεται η διδακτορική διατριβή,
γ) γλώσσα συγγραφής, η οποία μπορεί να είναι διάφορη της ελληνικής,
δ) προτεινόμενο επιβλέποντα της διδακτορικής διατριβής, του οποίου το γνωστικό αντικείμενο ή το επιστημονικό του έργο είναι ίδιο ή συναφές με αυτό της προς εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Η αίτηση συνοδεύεται απαραιτήτως από αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα του υποψηφίου καθώς και τα έγγραφα/δικαιολογητικά που ορίζονται στον Κανονισμό του προγράμματος για την απόδειξη της πλήρωσης των προϋποθέσεων της παρ. 1 και των λοιπών προϋποθέσεων που απαιτούνται ανά περίπτωση.

Χρονική διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής – Υποχρεώσεις και δικαιώματα υποψήφιων διδακτόρων

1. Η χρονική διάρκεια για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τρία (3) πλήρη ημερολογιακά έτη από την ημερομηνία ορισμού της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, ενώ η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της διατριβής δεν δύναται να υπερβαίνει τα έξι (6) ημερολογιακά έτη.

2. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν τις ακόλουθες υποχρεώσεις:

α) υποβάλλουν εγγράφως αναλυτικό υπόμνημα προόδου της διατριβής τους σε ετήσια βάση προς τη Συμβουλευτική Επιτροπή και παρουσιάζουν προφορικά την πρόοδο αυτής σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών,

β) συνεργάζονται με τον επιβλέποντα και τα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την υποστήριξη της εκπόνησης της διατριβής τους,

γ) παρέχουν επικουρικό διδακτικό έργο σύμφωνα με τις ανάγκες των προγραμμάτων πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών του Τμήματος, κατόπιν υπόδειξης του επιβλέποντος,

δ) κάθε άλλη υποχρέωση που ορίζεται από τον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών και τον Κανονισμό Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Σπουδών.

3. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν τα ακόλουθα δικαιώματα:

α) τα δικαιώματα των φοιτητών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών,
β) δύνανται να συμμετέχουν σε ερευνητικά έργα/προγράμματα του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.),
γ) δύνανται να λάβουν υποτροφία στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενων, αυτοχρηματοδοτούμενων ή λοιπών έργων/προγραμμάτων για την οικονομική ενίσχυση της διδακτορικής τους έρευνας,
δ) κάθε άλλο δικαίωμα που ορίζεται από τον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών.

Επίβλεψη – υποστήριξη διδακτορικής διατριβής

1. Με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος ορίζεται η τριμελής συμβουλευτική επιτροπή, μεταξύ των οποίων ορίζεται και ο επιβλέπων. Στη συμβουλευτική επιτροπή δύνανται να συμμετέχουν ως μέλη:

α) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) κάθε βαθμίδας του Τμήματος,

β) μέλη Δ.Ε.Π. άλλων Τμημάτων του ίδιου ή άλλου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.),

γ) Ομότιμοι και αφυπηρετήσαντες Καθηγητές του Α.Ε.Ι.,

δ) Καθηγητές σε Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Σ.Ε.Ι.), και Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες (Α.Ε.Α.),

ε) ερευνητές κάθε βαθμίδας που υπηρετούν σε ερευνητικά κέντρα και τεχνολογικά ινστιτούτα του άρθρου 13Α του ν. 4310/2014 (Α ́258), συμπεριλαμβανομένων της Ακαδημίας Αθηνών και του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, σε περίπτωση διοργάνωσης προγραμμάτων διδακτορικών σπουδών με συνεπίβλεψη,

στ) Καθηγητές ιδρυμάτων της αλλοδαπής, σε περίπτωση διοργάνωσης προγραμμάτων διδακτορικών σπουδών με συνεπίβλεψη.

Τα μέλη της Επιτροπής έχουν είτε ίδιο ή συναφές γνωστικό αντικείμενο, είτε ίδιο ή συναφές επιστημονικό έργο με την προς εκπόνηση διδακτορική διατριβή. Ο αριθμός των αφυπηρετησάντων Καθηγητών που συμμετέχουν ως μέλη στη συμβουλευτική επιτροπή δεν δύναται να υπερβαίνει τον έναν (1). Αρμοδιότητα της συμβουλευτικής επιτροπής είναι η υποστήριξη του υποψήφιου διδάκτορα κατά τη διαδικασία εκπόνησης και συγγραφής της διδακτορικής διατριβής και η παρακολούθηση της προόδου της. Ο επιβλέπων και τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής δεν δικαιούνται αμοιβής ή άλλης αποζημίωσης για τη διαδικασία υποστήριξης της εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής.

Αξιολόγηση – Απονομή του διδακτορικού διπλώματος

1. Μετά την ολοκλήρωση της συγγραφής της διδακτορικής διατριβής και την υποβολή του τελευταίου υπομνήματος σχετικά με την πρόοδο αυτής προς τη Συμβουλευτική Επιτροπή, ο υποψήφιος διδάκτορας υποβάλλει αίτημα δημόσιας υποστήριξης αυτής σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών. Μετά από έγγραφη θετική εισήγηση της συμβουλευτικής επιτροπής προς τη Συνέλευση του Τμήματος, η Συνέλευση ορίζει με απόφασή της επταμελή εξεταστική επιτροπή για την κρίση και την αξιολόγηση της διδακτορικής διατριβής. Ως μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής ορίζονται υποχρεωτικά τα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής και τα λοιπά μέλη ανήκουν στις κατηγορίες των περ. α) έως στ) της παρ. 1 του άρθρου 94. Κατ ́ ελάχιστον τέσσερα (4) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) πρέπει να ανήκουν στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) στο οποίο εκπονείται η διδακτορική διατριβή.

2. Εάν δεν κατατεθεί εισηγητική έκθεση προς τη Συνέλευση του Τμήματος ή εάν αυτή είναι αρνητική, η διαδικασία μπορεί να συνεχιστεί κατόπιν αίτησης του υποψηφίου σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών.

3. Η διδακτορική διατριβή υποστηρίζεται δημόσια από τον υποψήφιο διδάκτορα ενώπιον της Εξεταστικής Επιτροπής. Η συνεδρίαση για τη δημόσια υποστήριξη της διατριβής δύναται να πραγματοποιηθεί και με τη χρήση μέσων τηλεδιάσκεψης, εφόσον δεν είναι δυνατή η φυσική παρουσία όλων των μελών της Επιτροπής. Μετά την ολοκλήρωση της υποστήριξης της διατριβής, η εξεταστική επιτροπή συνεδριάζει χωρίς την παρουσία τρίτων, αξιολογεί τη διδακτορική διατριβή ως προς την ποιότητα, την πληρότητα, την πρωτότυπη σκέψη και τη συμβολή της στην επιστήμη και με βάση τα κριτήρια αυτά, εγκρίνει ή απορρίπτει την απονομή του διδακτορικού διπλώματος. Για την απονομή του διδακτορικού διπλώματος απαιτείται η σύμφωνη γνώμη και η θετική αξιολόγηση της διδακτορικής διατριβής με πλειοψηφία πέντε (5) τουλάχιστον μελών.

Βιομηχανικά Διδακτορικά

1. Υποψήφιοι που πληρούν τις προϋποθέσεις εγγραφής σε προγράμματα διδακτορικών σπουδών σύμφωνα με το άρθρο 92 δύνανται να υποβάλουν αίτηση για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής σε συνεργασία με επιχείρηση ή βιομηχανία, που εδρεύει ή παράρτημά της λειτουργεί στην ημεδαπή, η οποία αφορά στη διεξαγωγή βασικής ή εφαρμοσμένης έρευνας με σκοπό την εξαγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών.

2. Η συνεργαζόμενη επιχείρηση ή βιομηχανία υποδεικνύει έναν (1) εκπρόσωπό της με εμπειρία και γνώση σχετική με το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής, που έχει ως καθήκοντα την υποστήριξη και καθοδήγηση του υποψήφιου διδάκτορα. Ο εκπρόσωπος της επιχείρησης ή βιομηχανίας συμμετέχει ως μέλος στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή, εφόσον είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος, κατόπιν σύμφωνης γνώμης της Συνέλευσης του Τμήματος, άλλως μετέχει στις συνεδριάσεις της Τριμελούς και της Επταμελούς Επιτροπής, κατόπιν σχετικής πρόσκλησης, εκφράζοντας τις απόψεις του χωρίς δικαίωμα ψήφου.

3. Με πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ του Ιδρύματος, της συνεργαζόμενης επιχείρησης ή βιομηχανίας και του υποψήφιου διδάκτορα, το οποίο εγκρίνεται από τη Σύγκλητο του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.), κατόπιν εισήγησης του Τμήματος, καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι συνεργασίας για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στην επιχείρηση ή βιομηχανία και την εξαγωγή των ερευνητικών αποτελεσμάτων, τη χρήση υποδομών του εξοπλισμού του Α.Ε.Ι., εάν η έρευνα διεξάγεται εντός του Α.Ε.Ι., τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα κάθε συμβαλλόμενου μέρους, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί του έργου που διεξάγεται κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής.

4. Κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής ο υποψήφιος διδάκτορας δύναται να διεξάγει εν όλω ή εν μέρει την ερευνητική του δραστηριότητα σε χώρους της επιχείρησης ή βιομηχανίας, μετά από σύμφωνη γνώμη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής, υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται η υποστήριξη και η καθοδήγηση από τον επιβλέποντα και εφαρμόζονται οι διατάξεις του Εσωτερικού Κανονισμού του Ιδρύματος και του Εσωτερικού Κανονισμού του προγράμματος σπουδών.

5. Οι υποψήφιοι διδάκτορες του παρόντος έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής προόδων, που προβλέπονται από τον Εσωτερικό Κανονισμό του Ιδρύματος και τον Εσωτερικό Κανονισμό του προγράμματος.