«Κι έρχεται η μέρα, ή μάλλον η νύχτα, που περιμένεις με καφέ στο χέρι μην τυχόν σε πάρει ο ύπνος και δεν δεις τους πίνακες με τα ονόματα. Γιατί το σύστημα ξέρει. Λες και το κάνει επίτηδες, ανακοινώνει τους πίνακες με τα ονόματα των αναπληρωτών στις 3 η ώρα τα ξημερώματα» – Γράφει η Άννα Παύλου
(Σκέψεις μια δασκάλας για τους αναπληρωτές και νεοδιορισμένους, που είναι κάθε χρόνο εσωτερικοί μετανάστες για να κάνουν αυτό που αγαπούν.)
-Μαμά, όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω δασκάλα.
-Γιατί θες να γίνεις δασκάλα;
-Γιατί μου αρέσει να γράφω στον πίνακα, να λέω ιστορίες κι επειδή αγαπώ την κυρία μου.
Κάπως έτσι αποφασίζεις τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις, όπως πολλές φορές σε ρωτούν οι γύρω σου καταπιέζοντας τις κρυφές σου επιθυμίες να βγουν στην επιφάνεια. Και καθώς περνούν τα χρόνια, το θες πιο πολύ. Αν σε ρωτήσουν πάλι στην εφηβεία, ξέρεις ότι θες να γίνεις δασκάλα ή δάσκαλος για να αλλάξεις τον κόσμο. Έχεις διαβάσει για τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη και τον Αριστοτέλη και έχεις μάθει πια για τη σημασία της παιδείας και της αλήθειας. Σου φαίνεται αυτονόητο ότι δεν πρέπει να γίνονται πόλεμοι, ότι δεν πρέπει να αδικούμε τους άλλους, ούτε να υπάρχουν διακρίσεις και ρατσισμός. Όλα αυτά θες να τα αλλάξεις και το προσπαθείς. Διαβάζεις τόσο πολύ, προσαρμόζεσαι σε ένα-που θα προσπαθήσεις να αλλάξεις-και τα καταφέρνεις. Περνάς στη σχολή που θες και το όνειρό σου αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Η πορεία προς την αιώνια παιδικότητα, προς τη διδασκαλία της αλήθειας και της εσωτερικής επανάστασης έχει ξεκινήσει. Περνάς όλα σου τα μαθήματα στη σχολή, εθελοτυφλώντας και παραμερίζοντας το γεγονός ότι το σύστημα ήδη έχει αρχίσει να σε νικάει. Ο αγώνας είναι άνισος. Η βαθμοθηρία και η επιφανειακή γνώση ξεπροβάλλουν όπως ο ήλιος την αυγή. Το προσπερνάς και παίρνεις το πτυχίο σου. Το κερδίζεις με το σπαθί σου και νιώθεις ότι έχεις κατακτήσει τον κόσμο.
Και τώρα, τι; αναρωτιέσαι. Ναι, έχεις πάρει τη ζωή στα χέρια σου. Ναι, έχεις πετύχει τον στόχο σου. Και περιμένεις να σε καλέσουν να διδάξεις, όπως γνώριζες μπαίνοντας στη σχολή. Όμως, όχι. Τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πώς γίνεται να έχουν αλλάξει τόσο πολύ σε τέσσερα χρόνια; Και τα χρόνια περνούν. Κι εσύ ακόμα ψάχνεις δουλειά. Μήπως να κάνεις ένα μεταπτυχιακό; Μήπως δεν είσαι αρκετός; Ωστόσο, πώς θα πληρώσεις τα δίδακτρα; Στην καφετέρια που δουλεύεις δεν σου φτάνουν τα χρήματα. Για πόσο ακόμα θα σε στηρίζουν οι γονείς σου; Διαβάζεις παντού ότι πρέπει να κάνεις σεμινάρια, να ξέρεις ξένες γλώσσες και υπολογιστές. Ναι, όντως δεν είσαι αρκετός. Και το σύστημα σε έχει αφήσει πολύ πίσω. Τρως τη σκόνη του.
Κι έρχεται η μέρα, ή μάλλον η νύχτα, που περιμένεις με καφέ στο χέρι μην τυχόν σε πάρει ο ύπνος και δεν δεις τους πίνακες με τα ονόματα. Γιατί το σύστημα ξέρει. Λες και το κάνει επίτηδες, ανακοινώνει τους πίνακες με τα ονόματα των αναπληρωτών στις 3 η ώρα τα ξημερώματα. Αλλά εσύ έχεις πάρει αγκαλιά και τις τελευταίες σου ελπίδες και περιμένεις με ανοιχτά τα μάτια. Κι όμως, αυτή τη φορά βλέπεις το όνομά σου ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα ονόματα άγνωστα, αλλά τόσο γνώριμα, λόγω των κοινών αγωνιών σας. Η χαρά σου είναι τόσο μεγάλη που δυσκολεύονται οι λέξεις να βρουν διέξοδο. Κι, έπειτα, κοιτάς πού θα είσαι. Τα συναισθήματα τώρα ανάμεικτα. Πρέπει να ταξιδέψεις μακριά, αλλά θα κάνεις το λειτούργημά σου. Θα κάνεις τα όνειρά σου πραγματικότητα. Είσαι τόσο νέα και θες να ζήσεις την περιπέτεια. Μια χρονιά είναι, Θα περάσει και θα είσαι πάλι σπίτι σου. Έχεις
κουραστεί να το λες αυτό δέκα χρόνια. Το σπίτι έχει γίνει ρευστή έννοια, γιατί πια έχεις διαφορετικό σπίτι κάθε χρόνο. Πλέον, η βαλίτσα έχει γίνει απαραίτητο αξεσουάρ. Το αμάξι σου έχει γίνει φορτηγάκι μεταφορών. Οι αγγελίες έχουν γίνει μια συνήθεια, το ίδιο και η αγωνία κάθε αρχές Σεπτέμβρη να μάθεις πού θέλει το σύστημα να περάσεις τη ζωή σου και αυτή τη χρονιά. Κι εσύ σε ετοιμότητα να μαζέψεις τα χαρτιά σου, να πας στους γιατρούς, να βγάλεις τα εισιτήρια, να πακετάρεις τα πράγματά σου, να βρεις πού θα μείνεις και να σπεύσεις να αναλάβεις υπηρεσία σε περιορισμένο χρονικό διάστημα, που μοιάζει με αστείο.
Το σύστημα δε σε σέβεται. Το ξέρεις πολύ καλά αυτό. Δε θέλει να έχεις φίλους, ούτε οικογένεια. Δεν το ενδιαφέρει να έχεις ελεύθερο χρόνο, ούτε ψυχική ηρεμία. Αλλά το χειρότερο, δε θέλει να είσαι χαρούμενος. Γιατί ξέρει ότι, όντως, μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο. Θέλει να σου αποσπάσει την προσοχή με την ταλαιπωρία σου κάθε χρόνο, με τα χρήματα που δεν σου φτάνουν, με την ασφυκτική ύλη που πρέπει να «βγει», με τα νέα προγράμματα σπουδών που δεν βοηθούν πουθενά, με τις νέες απαιτήσεις και τις κατηγορίες κατά των . Ξέρει ότι σε κάνει να μη νιώθεις ποτέ αρκετός και θέλει να έχεις σκυμμένο το κεφάλι.
Εσύ αναρωτιέσαι πού βρίσκεις τη δύναμη να ανταπεξέρχεσαι κάθε χρόνο σε νέα δεδομένα. Πού βρίσκεις τη δύναμη να αποχαιρετάς κάθε χρόνο τους μαθητές σου και τους συναδέλφους σου, που έχετε περάσει υπέροχες στιγμές, έχετε δεθεί με δεσμά αγάπης και στήριξης. Πού βρίσκεις τη δύναμη να παίρνεις μαζί σου το παιδί σου στερώντας του το σπίτι του, τους φίλους του και την υπόλοιπη οικογένειά του για έναν ολόκληρο χρόνο.
Και κάθε φορά λες ότι θα είναι η τελευταία φορά. Και κάθε φορά δεν είναι η τελευταία φορά.
*Άννα Παύλου, Δασκάλα
