Το ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής του κορυφαίου γλωσσολόγου Pierre Chantraine, η νέα έκδοση του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών ΑΠΘ
Ένα έργο παρακαταθήκη για την κατανόηση και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και επιστέγασμα πολυετούς επιστημονικής εργασίας αποτελεί η έκδοση από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών ΑΠΘ (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) του Ετυμολογικού λεξικού της αρχαίας ελληνικής.
Το «Ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής: ιστορία των λέξεων» του κορυφαίου Γάλλου γλωσσολόγου και φιλολόγου Pierre Chantraine είναι η ελληνική μετάφραση του εγκυρότερου και πληρέστερα ενημερωμένου ετυμολογικού λεξικού της αρχαίας ελληνικής που κυκλοφορεί σήμερα παγκοσμίως.
Η έλλειψη ενός σύγχρονου και διεθνώς καταξιωμένου ετυμολογικού λεξικού της αρχαίας ελληνικής, γραμμένου στα ελληνικά, οδήγησε το Ινστιτούτο στην απόφαση να μεταφράσει το μνημειώδες έργο του Pierre Chantraine, καθώς, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΑΠΘ, «όσο και αν φαίνεται περίεργο, ο Έλληνας αναγνώστης που ήθελε ως τώρα να προσεγγίσει επιστημονικά και ολοκληρωμένα το ζήτημα της προέλευσης του αρχαίου ελληνικού λεξιλογίου, με έκπληξη θα ανακάλυπτε ότι τα σύγχρονα έγκυρα ετυμολογικά λεξικά της αρχαίας ελληνικής, στα οποία ανατρέχουν οι φιλόλογοι, οι γλωσσολόγοι και οι σπουδαστές όλου του κόσμου, είναι γραμμένα στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα αγγλικά».
Με δεδομένη την αξία και την επιστημοσύνη και των τριών λεξικών, το συγκεκριμένο έργο δεν δίνει βαρύτητα μόνο στην καθαυτό ετυμολογία των λέξεων της αρχαίας ελληνικής, αλλά ενδιαφέρεται εξίσου και για την ιστορία τους, δηλαδή την ιστορία του ελληνικού λεξιλογίου από τη μυκηναϊκή εποχή μέχρι το τέλος του αρχαίου κόσμου – και συχνά μέχρι σήμερα. Αυτός ήταν ο πρώτος λόγος που επιλέχθηκε ανάμεσα στα τρία.
Από το 1996, το συγκεκριμένο λεξικό συμπληρώνεται με ένα «Χρονικό της ελληνικής ετυμολογίας», που δημοσιεύεται στο έγκριτο φιλολογικό περιοδικό Revue de Philologie, όπου άξιοι συνεχιστές του έργου του P. Chantraine (A. Blanc, Ch. de Lamberterie και, ως πρόσφατα, J. – L. Perpillou) συγκεντρώνουν και δημοσιεύουν νέες απόψεις για την ετυμολογία αρχαίων ελληνικών λέξεων, επικαιροποιώντας το συνεχώς. Η ελληνική έκδοση, όπως και η αντίστοιχη γαλλική του 2009, περιλαμβάνει στο Συμπλήρωμά της τα 10 πρώτα Χρονικά, που κυκλοφόρησαν από το 1996 έως το 2005.
Τη θεώρηση της μετάφρασης και τη συνολική επιμέλεια του έργου ανέλαβαν ο διευθυντής του Ινστιτούτου και καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Παπαναστασίου και ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ Δημήτρης Χρηστίδης. Ο Θανάσης Πέτρου και ο Γιώργος Δάρλας μοιράστηκαν το δύσκολο και ιδιαίτερα απαιτητικό έργο της μετάφρασης, την οποία επιμελήθηκαν φιλολογικά η Ελένη Δελιαλή-Δάπη, η Σοφία Τσολάκη και η Ειρήνη Κρίκη. Στην ελληνική μετάφραση προστέθηκε πλήρης κατάλογος με όλες τις αρχαίες πηγές (τους αρχαίους συγγραφείς και τα έργα τους, τις επιγραφές, τους παπύρους, τα όστρακα κτλ.) στις οποίες γίνεται παραπομπή στο Λεξικό.
Η ελληνική μετάφραση συνοδεύεται από ένα εκτενές Παράρτημα, στο οποίο σκιαγραφούνται με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες από ό,τι στο γαλλικό πρωτότυπο, οι διαδρομές (επιβιώσεις και αναβιώσεις) του αρχαίου ελληνικού λεξιλογίου έως τη νέα ελληνική.
Π
που μοριοδοτεί και στους δύο πίνακες
