«Μπορούμε, άραγε, στον αιώνα της κυριαρχίας της τεχνητής νοημοσύνης να πορευόμαστε με παρωχημένες αντιλήψεις για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που υποτίθεται ενδιαφερόμαστε να αλλάξουμε»
Ο Γ. Γ. του Αντόνιο Γκουτέρες, μόλις χθες, απεύθυνε έκκληση στους ηγέτες του κόσμου να δράσουν άμεσα και να μεταρρυθμίσουν τα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών τους, τονίζοντας την υποχρέωσή τους στις μελλοντικές γενιές που τους καλούν να υλοποιήσουν τις μεταρρυθμίσεις αυτές με «στόχο και όραμα». Προφανώς, δεν θα διαφωνήσει κανείς με όλα όσα είπε ο Γ. Γ. Ζητούμενο για την Ευρώπη και όλες τις χώρες του κόσμου είναι η εξασφάλιση πόρων για να δοθούν στην εκπαίδευση, εφόσον πια είναι παγκόσμιο πρόβλημα η υποτίμηση του έργου των εκπαιδευτικών, η υποχρηματοδότηση των εκπαιδευτικών συστημάτων και το ελάχιστο ή ανύπαρκτο ενδιαφέρον για περαιτέρω κατάρτιση των εκπαιδευτικών.
Και όλα τα παραπάνω συνδέονται με μία «στενή» (εμμονική ίσως) λογική που διέπει τις πολιτικές των κυβερνήσεων παγκοσμίως, αλλά και τις εκάστοτε κυβερνήσεις στην Ελλάδα. Η συνεχίζει να αποτελεί μέσο ελέγχου, ένας κατασταλτικός μηχανισμός απέναντι σε όποια αντίδραση, ένας χώρος ξένος για τα παιδιά που, ενώ έχουν ταλέντα, αναγκάζονται να τα καταπνίγουν στο όνομα ενός αλόγιστου ανταγωνισμού, της εξειδίκευσης και του κυνηγιού της αριστείας. Μια «αριστεία» που μετατρέπεται σε διάκριση και μας οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο διαιώνισης των ανισοτήτων στην εκπαίδευση.
Και ως εδώ οι διαπιστώσεις μπορούν να μάς κάνουν να συμφωνούμε, αλλά σίγουρα, αν εμβαθύνουμε περαιτέρω μπορούμε να ξεκινήσουμε τις διαφωνίες∙ ειδικότερα όταν αντιλαμβανόμαστε πως ο στημένος, κραταιός κόσμος των ενηλίκων δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι ο κόσμος των νέων.
Ποιος, όμως, μπορεί να το αλλάξει αυτό; Κατά την άποψή μου, κανένα από τα ελληνικά κόμματα δεν ενδιαφέρεται να μεταρρυθμίσει την εκπαίδευση ουσιαστικά. Κανένα κόμμα δεν επιδιώκει να μεταβάλει άρδην και να επιλύσει μια σειρά από προβλήματα που έχουν ανακύψει, είτε αφορούν στους εκπαιδευτικούς είτε στους μαθητές είτε στο ίδιο το «λειτουργόν» σύστημα. Κανένα κόμμα δεν ενδιαφέρεται πραγματικά να δώσει λύσεις στα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία και να καλύψει λυσιτελώς το τεράστιο χάσμα που δημιουργείται ανάμεσα στις κοντόθωρες απαιτήσεις του καπιταλισμού -που αντιλαμβάνεται τους νέους ως δυνάμει εκμεταλλεύσιμα, ειδικευμένα αλλά νοητικά αδρανή, εργατικά χέρια- και στην ελεύθερη, νευρώδη και ονειροπόλα διάθεση των νέων∙ οι τελευταίοι διαθέτουν τρία στοιχεία που θεωρούνται αυτόματα από οποιοδήποτε κράτος, ακόμα και από εμάς τους εκπαιδευτικούς, τρία χαρακτηριστικά που δεν συνάδουν με τη σύγχρονη πραγματικότητα και, επομένως, καλούμαστε κανονιστικά ή, έστω, παραινετικά να προσγειώσουμε τους νέους στην τροχιά της ωμής πραγματικότητας.
Μπορούμε, άραγε, στον αιώνα της κυριαρχίας της νοημοσύνης να πορευόμαστε με παρωχημένες αντιλήψεις για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που υποτίθεται ενδιαφερόμαστε να αλλάξουμε, για να διασφαλίσουμε το μέλλον των παιδιών μας; Τι θα έλεγε ένας εκπαιδευτικός αν του λέγαμε να διαβάσει τη σύγχρονη ελληνική ιστορία μέσα από μια ελληνική ταινία; Πώς θα αντιδρούσε αν του έλεγαν να διδάξει την Αντιγόνη μοιράζοντας τους ρόλους σκηνοθέτη, διασκευαστή, ηθοποιών κοκ. στους μαθητές του; Αν κάποια παιδιά έχουν έφεση στη μουσική, γιατί να μην εμπνευστούν από την Οδύσσεια ή την Ιλιάδα; Από τον πελοποννησιακό πόλεμο… για να στηλιτεύσουν τον πόλεμο που διεξάγει η Ρωσία σε βάρος της Ουκρανίας; Σίγουρα, αν τολμούσα, ως εκπαιδευτικός, να απαντήσω στα παραπάνω ερωτήματα, θα ζητούσα χρόνο, περισσότερη ελευθερία, υψηλότερο μισθό για τον χρόνο που αφιερώνω στο σπίτι προετοιμάζοντας τα παραπάνω, λιγότερα παιδιά στην αίθουσα και, κατ’ επέκταση, περισσότερα λεφτά για την παιδεία.
Και κάπως έτσι γεφυρώνονται τα «αιώνια» αιτήματα με τα σύγχρονα αιτήματα για μεταρρύθμιση στην παιδεία. Και, για να συμβεί αυτό, οι εκπαιδευτικοί, το ελληνικό κράτος, οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν πως η ελευθερία, η ζωηράδα και η ονειροπόληση είναι τρία χαρακτηριστικά των νέων κάθε γενιάς. Απλώς, όταν μια γενιά παίρνει το «προβάδισμα», τα ξεχνά. Καιρός, λοιπόν, να τα θυμηθούμε. Χρηματοδοτήστε τη φαντασία για την παιδεία!
* Νίκος Τυριλιώμης, εκπαιδευτικός , Γεννημένος στον Πειραιά στις 4/10/1980, σπούδασε Ιστορία στο τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν. Ιωαννίνων. Κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία από το τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τον Μάιο 2022 εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή Διακυμάνσεις από τις εκδόσεις Διάνοια.
